O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi g. B. Amirova, E. Nasimov p е dagogik a. Psixologi ya

6.2. Ta’lim shakllari, ularning xususiyatlari, belgilari va funksiyalari. O’qish ko’nikmasi.

Ta’limni tashkil etish shakllari ma’lum ijtimoiy tuzumning manfaatlariga mos xolda shakllangan.

XVI asrning oxiri va XVII asrning boshlarida buyuk chex pedagogi Ya.A. Komenskiy (1592 - 1670) tarixda birinchi bulib maktab ta’limida sinf – dars tizimini yaratdi.

Ya. A. Komenskiyning ta’limni tashkil kilish xakidagi karashli bir kator jiddiy karshiliklarga uchragan bulsa xam garb mamlakatlariga juda tez tarkaldi va ta’limni tashkil kilishning birdan-bir shakli deb e’tirof etildi.

Sinf – dars tizimi shark mamlakatlariga, jumladan Markaziy Osiyodagi eski musulmon maktablariga tadbik bulmadi. Ularda oktyabr tuntarishiga kadar urta asr maktablariga xos ta’lim tizimi davom etib keldi.

Bir ukish xonasida 6 yoshdan 15 - 16 yoshgacha bulgan bolalar guruxi bilan bir vaktda mashgulot olib borilardi. Shuningdek, bir ukish xonasidagi (20 - 30) O’quvchining bilim darajasi xam turlicha bular edi. ⁷

Uzbek maktabi oktyabr tuntarishidan keyin sinf – dars tizimiga utdi.

Sinf – yoshi va bilimi jixatdan bir xil bulgan ma’lum mikdoridagi O’quvchilar guruxidir.

Dars deb bevosita O’qituvchining raxbarligida muayyan O’quvchilar guruxi bilan olib boriladigan ta’lim mashgulotiga aytiladi.

Dars – ukuv ishlarining asosiy tashkiliy shaklidir.

Dars – ukuv ishlarining markaziy kismidir.

Ayni paytda, o’quv muassasalarida ta’limni tashkil kilish shakllari ikki turda olib borilmokda.