O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi farg’ona politexnika instituti r. J. Tojiev, R. X. Mirsharipov

10.6-rasm. Chig’irning kinematik sxemasi. 
a) dastaki yuritmali chig’ir; b) elektroreversiv chig’ir; v) ikki 
barabanli friktsion chig’ir.
1 – baraban, 2 – stanina, 3 – uzatma, 4 – diskli to’xtatgich,
5- tishli sektor, 6- dastakni aylanishi, 7- elektrodvigatel, 8 – mufta, 9 
– to’xtatgich, 10 – reduktor, 11 – baraban, 12 – xrapovikli qurilma, 
 13 – to’xtatgich, 14 – friktsion mufta. 
Po’lat arqondagi zo’riqish kuchi quyidagicha aniqlanadi: 
пол
пол
б
u
g
q
Q
S

)
(


(10.5) 
bu yerda: Q – yuk vazni; kg 
q
– yuk ko’taruvchi qurilmalar vazni, kg; 
u
pol 
– polispast karraliligi; 

pol
– polispastning FIK 
Po’lat simli arqonni uzilishda zo’riqish kuchi 
R
r
=S

 
n 
bo’yicha 
mus–tahkamlik zahirasi 
n
=5; 5,5; 6 bo’lganda, mos ravishda yengil, 
o’rta va og’ir ish rejimlari uchun tanlanadi. 
Barabanning ruxsat etiladigan minimal diametri po’lat arqon 
diametriga bog’liq ravishda quyidagicha olinadi: 
D
a
=
(16, 18, 20) 
d
k
.
Barabanga o’ralayotgan po’lat arqon uzunligi yuk ko’tarish baland-
ligiga va polispast karraliligiga bog’liq. Bundan tashqari arqonni 
tortilishdan bo’shatish uchun 1,5

2 o’ram uzunlikdagi po’lat arqon 
qoldiriladi. Unda po’lat arqon uzunligi quyidagicha aniqlanadi. 
L =Nu
pol
+
(1,5 … 2,0) 

(
 D
d 
+ d
k
),
(10.6) 
Po’lat arqon barabanga bir 
yoki bir necha qavat o’ralishi 
mumkin. 
 
Bir 
qavatli 
o’ralishda 
barabanning ishchi qismi uzunligi. 
l
d
 =Lt/
[

(
 D
d 
+ d
k
)], 
 
(10.7) 
bu yerda: 
t = d
k
+(2…3),
 
mm – 
o’ram qadami. 
Ko’p qavatli o’rashda esa 
l
d
 =Ld
k 
/ 
[

m
(
D
d 
+ md
k
)],
(10.8) 
bu yerda:
m –
o’ramlar soni;
D
d 
+ 
md
k 
– o’ramning o’rtacha diametri.