O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi farg’ona politexnika instituti r. J. Tojiev, R. X. Mirsharipov

 
 

---

145 
11 – BOB. MINORALI KRANLARNI HISOBLASH ASOSLARI 
11.1. Minorali kranlar
Minorali kranlar-strelasi vertikal minoraning yuqori qismiga 
mahkamlangan mashina bo’lib, u konstruktsiyalarni siljitish va montaj 
qilishda foydalaniladi. Minorali kranning ishchi harakati yukni ko’tarib 
turish, strela qulochini o’zgartirish, yukli strelani burish va kran rels 
bo’ylab harakatlantirishdan iborat. Kranlarni xizmat ko’rsatish 
maydonining kattaligi ularda qurilish ishlariga keng foydalanish 
imkonini beradi. Xizmat ko’rsatish maydonining uzunligi relsli yo’l 
uzunligi va eni strela qulochining ikki barobariga teng qilib olinadi. 
Minorali kranlarning turlari va asosiy ko’rsatgichlari qurilish ishlari 
texnologiyasi bo’yicha aniqlanadi. Ularning asosiy ko’rsatgichlari yuk 
ko’tarish qobiliyati, strelaning minimal va maksimal qulochi, ilmoqni 
ko’tarish va tushirish balandliklari, ishchi harakatlar tezligi, tashqi 
o’lchamlari, vazni, quvvat va tayanchlardagi zo’riqishlar qiymatlaridir. 
Fuqaro qurilishida yuk ko’tarish qobiliyati 3-10 t., strela qulochi 25 m, 
ilmoqni ko’tarilishi 50 m gacha bo’lgan, ko’p qavatli uylarni qurishda 
mos ravishda yuk ko’tarish qobiliyati 6,3...12,5 t. , qulochi 45 m va 
ilmoqning ko’tarilishi 150 m bo’lgan minorali kranlar qo’llaniladi. 
Sanoat qurilishida misol uchun elektrostantsiyalar, suv inshootlari 
qurilishida va shu kabi yirik qurilishlarda yuk ko’tarish qobiliyati 80 t. 
va yuk momenti 15000 kNm, strela qulochi 25...45 m va ko’tarish 
balandligi 50...80 m bo’lgan maxsus montaj kranlari qo’llaniladi.
Minorali kranlar quyidagi turlarga bo’linadi: relsli yo’lda 
harakatlanuvchi, statsionar, o’zi ko’tariluvchi. Strelka qulochining 
o’zgarishi bo’yicha esa ko’tariluvchi strelali va gorizontal balkali 
strelkalarga bo’linadi. Minora konstruktsiyasi bo’yicha esa minorasi 
buriladigan va burilmaydigan kranlar ishlab chiqariladi.

---

146 
à)
12
11
2
12
13
1
á)
13
â)
9
10
8
ã)
14
14
å)
15
ä)
9
8
7
6
3
4
5
æ)
9
14
15