Oʼzbekiston respublikаsi oliy vа oʼrtа mаxsus tа’lim vаzirligi fаrgʼonа politexnikа instituti

Moylovchi materiallarni tanlash

Moylar mashina va jihozlarning ish sharoitlariga bogʼliq holda tanlanadi, yaʼni bosim, tashqi tezlik, xarorat va x.k. bularga bogʼliq holda moylash oraligʼi va moy sarfi ham aniqlanadi.

Moylarning texnik tavsiflari

2-jadval

Moy turi	Tomchilash temperaturasi	Vazifasi
Universal – orʻta eruvchi (sredneplavnaya) US-1 (Press-solidor)	75	Markazlashgan moylash sistemasi orqali yuboriladi. Orʻtacha yuklanishda
US-2 (solidol L)	75	Elektr motorlari uchun temperaturasi 600 S gacha aylanish chastotasi
US-3 (solidol T)	90	Yuqori yuklanishda ishlovchi uzellar uchun
Unversal qiyin eriydigan (konstantin) UT-1	130	Mehyor iy namlikda 1800 S temperaturadan yuqori boʼlmagan elektr motorlari va boshqa uzellar uchun
UT-2	150	Mehyor iy namlikda 1800 S temperaturadan yuqori boʼlmagan elektr motorlari va boshqa uzellar uchun
Universal qiyin eriydigan suvga chidamli UVT	120	Orʻta yuklanishda ishlovchi temperaturasi 100^0 boʼlgan dumalash podshipniklari va boshqa uzellar uchun
Universal qiyin eriydigan suv va sovuqqa chidamli siatim - 221	200	Kam yuklanishda ishlovchi temperaturasi 600 – 1500 gacha agressiv muhitda ishlaydigan mexanizmlar uchun

Moylarning foydalanish joylari va xossalari bilan belgilangan.
U – unversal, I-industrial, Z – zashitnaya (ximoyaviy), M-morozastoykiy (sovuqqa chidamli), N – niskoplavka (past xaroratda eruvchi), S-sredneplavkaya (orʻta xaroratda eruvchi), T – tugoplavkaya (qiyin eruvchi), V-vodastoykaya (suvda turgʼun), K – kanatnaya (arkon moyi), Ss – sinteticheskaya (sintetik). Masalan, «UTV» - unversal, qiyin eriydigan suvda turgʼun deb tushunish kerak.

Moylarni tanlash vaqtida shularga ehtibor berish kerakki yuqori haroratda moylar qovushqoqligi pasayadi.

Qish mavsumida ishqalanuvchi va sovuqqa chidamli moylardan foydalaniladi.

Tishli va cherviyakli reduktorlarni moylashda uning karterlariga moy qoʼyiladi. Tishli gʼildirakning 2-3 qismi moyga botib turishi kerak.

Ochiq tishli uzatmalarni moylash uchun yuqori qovushqoqlikka ega boʼlgan qoʼyiq moylardan foydalaniladi.
Mashina va jihozlarni moylash sistemasi.
Qurilish materiallari sanoatida mashina va jihozlarni moylash uchun individual va va markazlashgan moylash sistemalari qoʼllaniladi.

Individual moylash sistemasida moylovchi materiallar moylash joylariga maxsus moylovchi qurilmalar orqali alohida beriladi.

Markazlashgan moylash sistemasida bir moylovchi qurilma orqali bir necha ishqalanuvchi yuzalar moylanadi.bu usul juda keng tarqalgan boʼlib, moylar bosim ostida nasoslar orqali ishqalanuvchi yuzalarga yuboriladi.
Mashinalarning moylash kartasi va sxemasi

Mashinaning ishqalanuvchi qismlarini doimiy va ishonchli moylashni tahminlash uchun moylash sistemasi ishlab chiqiladi. Foydalanishga qulay boʼlishi uchun moylash nuqtalari sxema va karta koʼrinishida koʼrsatiladi.

Moylash kartasi mashinaning xujjati hisoblanadi. Odatda mashinaning pasportida moylash kartasida mavjud boʼladi. Bu kartada mashinaning moylanishi lozim boʼlgan qismlari va detallari tartibi bilan nomerlab qoʼyiladi.
3-jadval

№	Moylanadigan joy nomi	Moylanadigan nuqtalar soni	Moy sarfi	Moy turi	Аlmashtirish vaqti	Ishlash temperaturasi	Oylik moy sarfi	Yillik moy sarfi
1	2	3	4	5	6	7	8	9

Izoh: 3-jadvaldagi S1, 2, 3, 4, 5-ustunlar moylash sxemasi orqali toʼldiriladi. 6, 7 – ustunlar 1 va 2 jadvallar yordamida toʼldiriladi. 8, 9 – ustunlar 4 jadval yordamida toʼldiriladi.

Bir smenali ishlovchi mexanizmlar uchun moy almashtirish oraligʼi

4-jadval

Karter hajmi, liter	Karter moylarini ish sharoitiga koʼra almashtirish oy			Kerakli sathgacha moy quyishlar oraligʼi (sutka)
	Normal	Obraziv
10 gacha	4	3	5
10-50 gacha	5	4	5
50 dan ortiq	6	4	8
Dumalash podshipniklari uchun	6	4	10