O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi buxoro davlat universiteti tabiiy fanlar fakulteti

5- rasm.Pomodorni saqlash

---

43 
3.4.Pomidorni saqlash. 
Qizarib etilgan pomidorni sovitgich omborxonada 0±1°S ga yaqin harorat va 
havoning nisbiy namligi 90-95 foizda taxminan bir oygacha saqlash mumkin. 
Maxsulotni saqlash uchun +2°S-3°S harorat juda mos keladi, chunki xuddi 
shunday sharoitda fiziologik aynish va terlash ro‘y bermay, uning tarkibidagi 
quruq moddalar protopektin va kletchatka yaxshi saqlanadi. Pomidor tarkibidagi 
qand moddasi nafas olishga sarflanadi va uzoq turib qolishi tufayli maxsulot 
bemaza bo‘lib qoladi. Shu sababli imkoni boricha mevalari serqand bo‘lgan 
navlarini asrash kerak. Saqlov vaqtida yetiltirish yo‘li bilan saqlash muddatini 
ancha uzaytirish mumkin. 
Mevalar faqat tupidagina emas, balki saqlash vaqtida xam asta - sekin qizarib 
yetiladi. Pomidor saqlov harorati 20°S- 25°S bo‘lganda juda tez qizarib ketadi. 
Havoning nisbiy namligi pomidorni so’litmaydigan va mog‘or bostirmaydigan 
darajada yoki 80-90 foiz bo‘lishi kerak. Qorong‘i xonalarda pomidor mevalari 
sekin qizaradi. Olimlarning tadqiqotlari, ilg‘or sabzavotkorlar tajribasi pomidorni 
odatdagiga nisbatan ancha uzoq saqlash imkoni borligini ko‘rsatmoqda. Buning 
uchun maxsus navlar tanlanib, ularga alohida agrotexnikada ishlov bergan xolda 
qulay havo namligida yaratib, etishtiradigan joyning o‘zida saqlash lozim. Uzoq 
muddat saqlanadigan pomidor iloji boricha kechroq uzilishi, lekin oxirgi terimi 
sovuq tushmasdan oldin o’tkazilishi kerak. Past harorat (-2°S+1°S) ta’sirida 
bo‘lgan maxsulot saqlovda yaxshi turmaydi. 
Pomidor saqlash uchun havo quruq kunlarda teriladi va avaylab idishlarga 
joylanadi. Bandsiz qalin qog‘oz to‘shalgan qutilarga talab qo‘yiladi. Har qaysi 
qator ustiga qog‘oz yoyiladi. Qutilar bir xil darajada yetilgan pomidor bilan 
to‘ldiriladi. Pomidorni saralashda to’liq qizarib yetilgan, chala pishgan pushti rang, 
ko‘ng‘ir va oqara boshlagan, och yashil va to‘q yashil xillarga bo‘linadi. Pomidorni 
uzish va qutilarga joylaganda yumshoq yorilgan, qurt tushgan va kasallanganlari 
aralashmasligi kerak. Shuningdek maxsulot tashish va uni omborga joylashda 
extiyot choralari ko‘riladi. Pomidorni qutilar eniga ikkitadan, ustma- ust 8—10 
talab taxlanadi. Qutilar o‘rtasida 5—10 sm oraliq, taxlar orasida 0,5—0,6 m li 

---

44 
yo‘lak qoldiriladi. Pomidor 5°S— 7°S li mukobil haroratda saqlanadi, lekin 
omborlarda yuqoriroq 10°S-12°S li harorat doimiy tutilganda xam yaxshi natija 
beradi. Maxsulotning xolati va saqlash rejimi xar kuni nazorat qilib turiladi. Agar 
uzilgan kuniyoq sotish mo‘ljallanmasa, uncha pishib etilmagan xomroq mevalar 
teriladi. Qizil pomidor ko‘pi bilan 12 kg li, pushtilari 15 kg li, qo‘ng‘ir va och 
yashil rangli 30 kg li qutilarga joylanib tashiladi. Pishib etilgan pomidor o‘z 
vaqtida sotuvga chiqarilsa, qolganlari ko‘ng‘ir, dumbul, och yashil tuslilar esa 
saqlashga qoldiriladi. Ilg‘or tajriba natijalariga ko‘ra, qo‘ng‘ir tusli pomidorlar 30 
kun, dumbullari 40—50 kun yashillari 80 kungacha saqlanadi. Shu tariqa, 
yoppasiga o‘tkazilgan terimdan keyin turli darajada etilgan pomidorlar saralanib 
tabiiy va qulay sharoitlar yaratilgan xolda iste’mol qilinish muddatini 2,5 oygacha 
chuzish mumkinligi aniqlandi.