O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta’lim vazirligi buxoro davlat universiteti maktabgacha va boshlang’ich ta’lim fakulteti

sintaktik shakl yasovchilar
sifatida farqlanadi; b) o‘zining kategorial 
va nokategorial belgilari tufayli so‘zning lug‘aviy ma’nosiga ta’sir etish bilan bir qatorda ularning 
sintaktik munosabatga kirishuvida ihstirok etadigan shakl yasovchilar 
lug‘aviy-sintaktik shakl 
yasovchilar
sifatida farq-lanadi. Masalan, fe’llardagi sifatdosh, ravishdosh, harakat nomiga xos 
affikslar shular jumlasidandir; v) so‘zning lug‘aviy ma’no tarkibiga qo‘shimcha ma’no orttirish 
uchun xizmat qiladigan shakl yasovchilar 
lug‘aviy shakl yasovchilar
sifatida ajratiiladi. Masalan, 
otlardagi son, sifatlardagi daraja, sonning ma’no turlarini hosil qiluvchi affikslar, fe’llardagi nisbat, 
bo‘lishli-bo‘lishsizlik shakllari shular jumlasidandir *(Qarang: N.Mahmudov, 
A.Nurmonov,A.Sobirov, D.Nabiyeva, A.Mirzaahmedov Ona tili. Umumta’lim maktablarining 7-
sinfi uchun darslik. T., «Ma’naviyat» 2005). 
Affiksal marfemalarning so‘z yasashda ishtirok etuvchi turi o‘zi qo‘shiladigan (o‘zak) asosning 
bevosita lug‘aviy ma’nosiga dahldorligi bilan shakl yasalishida ishtirok etadigan qo‘shimchalardan 
tubdan farqlanadi. Shu bois so‘z yasovchi affikslar so‘z shaklini o‘rganuvchi morfologiyada emas, 
balki so‘z yasalish bahsida tahlil qilinadi. 
 
8.2. So‘z turkumlari tasnifi 
So‘zlarning lug‘aviy va grammatik ma’no jihatdan o‘xshashligiga ko‘ra ayrim leksik - 
grammatik guruhlariga ajratilish so‘z turkumlari deyiladi. So‘zlarni turkumlarga ajratishda ularning 
grammatik ma’no-lari bilan bir qatorda, lug‘aviy ma’nosi ham asosiy belgilardan hisob-lanadi. 
Ham grammatik, ham leksik ma’nolarga ega bo‘lib, gapda mustaqil sintaktik bo‘lak sifatida ishtirok 
etadigan so‘zlar 
mustaqil so‘zlar
deyiladi. Mustaqil so‘zlarga: ot, sifat, son, olmosh, fe’l, ravish 
kiradi.
Shuni ham ta’kidlash joizki, tilimizdagi ba’zi mustaqil so‘zlar ham nutq jarayonida o‘zining 
mustaqil lug‘aviy ma’nosini yo‘qotib, gram-matik ma’no ifodalashga xoslangan holda, yordamchi 
so‘z vazifasiga o‘tishi mumkin. Bu hodisa tilshunoslikda