O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta’lim vazirligi buxoro davlat universiteti maktabgacha va boshlang’ich ta’lim fakulteti

5. Qanday, qanaqa
olmoshi narsa yoki harakatning belgisiga nisbatan so‘roqni bildirib, 
quyidagi xususiyatlarga ega bo‘ladi: 1) sifat oldida kelib, belgining belgisini bildiradi. Odatda, 
bunday qo‘llanish undov gaplarda uchraydi: 
Qanday chiroyli manzara!; 
2) ot oldida kelib, 
narsaning belgisiga nisbatan so‘roqni bildiradi: 
Qanday fikrlaringiz bor?; 
3) fe’l kesim 
oldida kelib harakatning yuzaga kelishidagi holatga nisbatan so‘roqni bildiradi:
Shundoy
deyishga qandoy tilingiz bordi 
;4)qandayso‘roq olmoshi ba’zan narsa miqdorini aniqlash 
uchun ham ishlatiladi: 
Do‘ppilarning narxi qanday? 
(O).
6. Qaysi
olmoshi narsaning tartibga yoki o‘ringa ko‘ra belgisini aniqash uchun 
qo‘llanadi: 
Qaysi kishi?, qaysi bino?
Bu olmoshning o‘zagi 
qay
so‘zi bo‘lib, uning 
tarkibida egalik affiksi qotib qolgan holda ishlatiladi. Shu bois unga egalik affiksi ketma-
ket qo‘shiladi: 
qay+si+si, qay+si+lar+i.
Qaysi
olmoshnning qo‘llanishida quyidagi xususiyatlar mavjud: 1)
qaysi
olmoshi
sifat xarakteriga ega bo‘lgani uchun otlashgandagina egalik va kelishik affikslarini 
oladi. Lekin bu so‘z shaxs yoki narsalar qatoridan birini belgilash, ayirib ko‘rsatish 
uchun beriladigan so‘roq bo‘lgani uchun ham egalikning 1-shaxs birlik shakida kelmaydi: 
qaysing, qaysisi, qaysimiz, qaysingiz, qaysilari; 
2)gapda aniqlovchi, kesim, otlashganda 
ega, to‘ldiruvchi bo‘lib keladi: 
Qaysi kitobni o‘qidingiz? Yangi ochilgan do‘kon qaysi?
Musobaqada qaysingiz g‘olib bo‘ldingiz?
7.Qancha
olmoshi narsa yoki harakatning miqdoriga ko‘ra belgisini aniqlash uchun 
ishlatiladi. Bu olmosh quyidagi xususiyatlarga ega: 1) narsaning miqdorini aniqlash uchun 
qo‘llanganda, o‘zidan keyingi ot ko‘pincha birlikda keladi: 
Qancha kitob olding?; 
2) yakka 
holda yoki takrorlanib kelib, miqdorning ortiqligini bildiradi: 
Qancha-qancha kishilar bu 
yorug‘ kunlarni orzu qilgan edi;
3)bu olmosh takrorlanib kelganda, birinchi olmosh chiqish 
kelishigi qo‘shimchasini olishi mumkin: 
Mustaqillikdan so‘ng qanchadan-qancha yangi 
inshoatlar foydalanishga topshirildi.
6) gapda aniqlovchi, hol, kesim, otlashganda esa ega 
va to‘ldiruvchi bo‘lib keladi: 
Darsga qancha talaba kelmadi? Qancha yurdik? 
Talablarning jami qancha?
8. Qachon
olmoshi harakatning bajarilish vaqtini aniqlash uchun ishlatiladi va 
gapda, asosan fe’lga bog‘lanadi. Bu olmosh boshqa so‘roq olmoshlaridan farqli 
ravishda otlashish xususiyatiga ega emas. Biroq,