O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta’lim vazirligi buxoro davlat universiteti maktabgacha va boshlang’ich ta’lim fakulteti


kimim, kiming, kimi, kimning, kimdan



Download 4,91 Mb.
Pdf ko'rish
bet130/358
Sana22.07.2022
Hajmi4,91 Mb.
#835505
1   ...   126   127   128   129   130   131   132   133   ...   358
Bog'liq
ona tili va adabiyoti

kimim, kiming, kimi, kimning, kimdan
kabi. Biroq ko‘plik 
affiksini olganda narsaning birdan ortiq ekangini emas, shaxsninig kimligini yoki unga 
nisbdtan hurmat ma’nosini ifodalaydi: 
Darsga kimlar kelmadi? U kishi kimlar?; 
2) ba’zan 
takrorlakib kelib, shaxslarning kimligini aniqlash uchun qo‘llanadi: 
Kim-kim keldi? 
Kim
olmoshi gapda ko‘pincha ega, kesim, to‘ldiruvchi va qaratqich aniqlovchi bo‘lib
keladi:
Kim o‘z yurtini sevmaydi? Bemahalda eshik 
qoqqan kim?  Bunaqa gaplarni kimdan eshitding? Kimning ovozi baland? 
2.Nima
olmoshi narsa yoki voqealarga nisbatan so‘roqnibildiradi va quyidagi 
xususiyatlarga ega bo‘ladi: 1) otlar kabi egalik, kelishik va ko‘plik ko‘shimchalarini olib, 
so‘roq ma’nosini yoki noaniq narsa ma’nosini ifodalaydi

Shunga ko‘ra, bu xildagi so‘zlar 
ishtirok etgan gaplar ifoda maqsadiga ko‘ra so‘roq yoki darak gap bo‘lishi mumkin: 
Siz nimani 
yoqtirasiz? Nimadan gap ochishini bilmay turdi; 
2) 
nima
olmoshi so‘roqdan tashqari 
narsa, narsalar ma’nosini ifodalaga-ni uchun ayrim hollarda tushum kelishigida 
belgisiz ishlatilishi mumkin: 
Mendan nima istaysiz?;
3) jo‘nalish kelishigi shaklidagi 
so‘zdan keyin kelib, e’tiborsizlikka undash, befarqlikka chaqiriq ma’nosini bildiradi: 
Senga nima, istagan narsang muhayyo bo‘lsa?; 
4)
nima
so‘zi III shaxs birlikda egalik 
affiksini olib, gapda otlarga o‘xshash vazifani bajaradi: 
Buning nimasi yomon?; 
5) 
egalik qo‘shimchasini qabul qilib xoslik emas, taajjub ma’nosini ifoda-lovchi so‘roq
gaplarning kesimi bo‘lib keladi:
Iya, bu nimasi?
Bu olmosh gapda ega, kesim, tuldiruvchi, ba’zan qaratqichli aniqlovchi bo‘lib 
keladi: 
Seni nima qiziqtiradi? Oting nima? Nimani istaysan? Nimaning foydasi kup?
3. 
Nega (nimaga)
olmoshi harakatning sodir bo‘lishidagi sabab, maqsadni aniqlash 
uchun ishlatiladi va quyidagi xususiyatlarga ega bo‘ladi: 1) deyarli hamma vaqtravish 
xarakteriga ega bo‘lib, bo‘lishli shakldagi fe’llar oldida keladi va sabab, maqsadni aniqlash 
uchun beriladigan so‘roqniifodalaydi: 
Nega kelding? Nega kechikding? Nimaga 
kechikding?; 
2) bo‘lishsiz fe’l oldida kelib, deyarli hamma vaqt sababni bildiradi: 
Nega 
meni kuzatib qo‘ymaydi?; 
3) 

Download 4,91 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   126   127   128   129   130   131   132   133   ...   358




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish