O’zbekiston Respublikasi Oliy va o’rta maxsus ta'lim vazirligi Buxoro davlat universiteti Pedagogika va jismoniy madaniyat fakulteti Til nazariyasi va metodikasi kafedrasi Sobit Avezov, Tavakkal Choriyev

Bolalarni so’zlashuv nutqiga o’rgatish
.
Bolalarni so’zlashuv 
(dialog) nutqiga o’rgatish bo’yicha dastur talabida ularni butun guruh 
uchun berilgan savollarga bitta-bittadan javob berishga, jamoa bo’lib 
so’zlashishga, suhbatda qatnashishga, o’rtoqlarining javobini qunt bilan 
tinglash va o’zi ham savol berishga o’rgatilishi ko’rsatilgan, shu bilan 
bir qatorda, tevarak-atrofdagi kishilar bilan so’zlashganda samimiy, 
mazmunli gapirish kabi ijobiy xislatlar ham tarbiyalanib boriladi. 
Dasturda 
kichik 
guruhdan 
boshlab 
bog’lanishli 
nutqni 
rivojlantirish, ya'ni hikoya qilishga (monologik nutqda) o’rgatish 
mo’ljallangan. Dastur 4-5 yoshdan boshlab bolalarni buyumlarni 
tasvirlashga (o’yinchoqlarni, o’simliklarni, kiyimlarni), ularning o’ziga 
xos 
belgilarini 
aytishga, 
qisqa, 
bolalarga 
tanish 
ertaklarni, 
mashg’ulotlarda birinchi marta o’qib berilgan, hajmi uncha katta 
bo’lmagan hikoyalarni qayta hikoya qilishga o’rgatishni nazarda tutadi. 
Dasturda katta va tayyorlov guruhdagi bolalarni ijodiy hikoya qilishga 
(tarbiyachi tomonidan boshlangan ertak yoki hikoyani nihoyasiga 
etkazishga, taklif etilgan mavzuda alohida ertak yoki hikoya o’ylab 
topishga, taklif etilgan mavzu va reja asosida ertak yoki hikoya 
to’qishga, berilgan 3-4 so’z asosida ertak yoki hikoya o’ylab topishga, 
bolalarning shaxsiy tajribalari, hayotiy mavzular asosida hikoya yoki 
ertak tuzishga o’rgatish belgilangan. 
Badiiy adabiyot bilan tanishtirish
.
Bolalar badiiy adabiyotga 
bo’lgan qiziqishini rivojlantirishga dasturda alohida bo’lim ajratilgan, 
bolalarning adabiyotga bo’lgan qiziqishlarini va muhabbatini o’stirish 
va rivojlantirish maqsadida ularga hikoyalar, she'rlar o’qib beriladi, 

---

18 
ertaklar hikoya qilib beriladi, she'rlar yod oldiriladi. Kitobdagi rasmlarni 
ko’rib chiqib, uni to’g’ri idrok etish, asar mazmunini tushunib olish, 
qahramonlarning xatti-harakatlarini baholay olish, badiiy so’z jozibasini 
his eta olish qobiliyatini tarbiyalash kabi vazifalar dasturda ko’rsatilgan. 
Dasturda katta va tayyorlov guruhdagi bolalarni savod o’rgatishga 
tayyorlash uchun ham alohida o’rin ajratilgan. Bu bolalarni ikki, uch, 
to’rt so’zdan iborat, ko’makchi va bog’lovchilarsiz gap tuzishga 
(masalan,