O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi buxoro davlat universiteti axmedova Dildora Bahodirovna

Foydalanilgan adabiyotlar:
1. Azizova O. Tilshunoslikka kirish. - Toshkent, “O‘qituvchi”, 1980. 
2. Abduazizov A. Oʻzbek tili fonologiyasi va morfonologiyasi. - Toshkent, 
“O‘qituvchi”, 1992.
3.
Jamolxonov H.A. Hozirgi o‘zbek adabiy tili. - T.: “Talqin” nashriyoti. 2005. 
4. Shoabdurahmonov Sh. va b. Hozirgi o‘zbek adabiy tili. - Toshkent, 
“O‘qituvchi”, 1980.
5. Реформатский А. А. Введение в языковедение. 5-ое изд.- Москва, «Аспект 
пресс», 1996. С. 83 – 130. 
6. Yule G. The Study of Language. 4th edition. Cambridge: CUP, 2010. P. 26 – 50. 
 

---

61 
6-MAVZU. NUTQ TOVUSHLARINING FONETIK O
‘
ZGARISHLARI
REJA: 
1.Tovush o‘zgarishlari haqida. 
2.Kombinator o‘zgarishlar. 
3.Pozitsion o‘zgarishlar. 
Tayanch soʻz va iboralar:
kombinator o‘zgarishlar, pozitsion o‘zgarishlar, 
assimilyatsiya, dissimilyatsiya, proteza, epenteza, epiteza, prokopa, sinkopa, 
metateza. 
Mashg
‘
ulotning maqsadi:
-
 
ta’limiy: fonetik o‘zgarishlar haqida umumiy ma’lumot berish, yozma va 
og‘zaki nutqdagi fonetik o‘zgarishlarning turlari bilan tanishtirish; 
-
 
rivojlantiruvchi: talabalarning og‘zaki va yozma nutqini rivojlantirish, 
dunyoqarashini kengaytirish. 
Kutilgan natijalar: 
-
talabalar imlodagi fonetik o‘zgarishlar haqida bilim va ko‘nikmalarga ega 
bo‘ladilar; 
-
orfoepik fonetik o‘zgarishlarning ichki bo‘linishini bilib oladilar va 
misollar topib bilimlarini mustahkamlaydilar; 
-
mavzuga oid test topshiriqlarini to‘g‘ri bajarishga erishadilar. 
Har 
qanday 
tilda 
ham 
tovushlar 
yozuvda 
yozilganidek 
talaffuz 
qilinavermaydi. Tovushlar kompleksini (tizimini) birga talaffuz qilish natijasida 
ayrim tovushlar o‘zaro bir-biriga ta’sir qiladi va bu ta’sir tovush o‘zgarishiga olib 
keladi. Masalan, 
yurt
so‘ziga o‘rin-payt kelishigi affiksi -
da
, chiqish kelishigi 
affiksi -
dan
qo‘shilganda, so‘z oxiridagi