O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi buxoro davlat universiteti axmedova Dildora Bahodirovna

Nofaol (passiv) leksika 
– ma’lum
 
kasb egalari tomonidan yoki zaruriy 
sharoitdagina qo'llaniladigan so’zlar. Ularning quyidagi turlari bor: 
1.Shevaga xos (dialektizm) so ‘zlar. M: sabzi-gashir; takya-do‘ppi.
 

---

171 
2.Kasb-hunarga oid (professionalizm) so ‘zlar. M: bigiz, angob , sirach.
 
3.Atamalar (termin, istiloh) . M: reklama, dublaj, tenglama .
 
4.Anaxronizmlar – ma’lum davrga oid bo ‘lmagan so‘zlar. M: Navoiy 
universitet (madrasa) qurishga e’tibor berdi.
 
5.Argo so‘zlar – ma’lum ijtimoiy guruh doirasidagina ishlatiladigan 
so‘zlar . M: otarchilar doirasida ( yakan – pul, danap – qiz bola), temir
yo‘l kuzatuvchilari doirasida ( qaychi – taftishchi, kolxoz – chiptasiz 
yo‘lovchi). Ayrim argolar umumtil leksikasidan olinadi. Bunda ular 
umumtildagiga nisbatan boshqa ma’noda qo ‘llaniladi. M: kolxoz 
umumtil leksikasida eskirgan bo ‘lib, jamoa xo‘jaligini ifodalasa, temir
yo‘l kuzatuvchilari tilida boshqa ma’noni ifodalaydi.
 
6.Jargonlar – ayrim tabaqa vakillari tilida faol ishlatiladigan leksemalar .
M: olampanoh, volidayi muhtarama, padari buzrukvor, manzirat qilmoq.
 
7.Varvarizm – boshqa tillardan o ‘zlashmagan, lekin ishlatiladigan
 
so‘zlar. M: voobshe, uje, doljen .
 
8.Vulgarizm – qo‘pol, so‘kinish so‘zlari. M: oqpadar, la’nati.
 
9.Eskirgan so‘zlar( arxaizmlar) – iste’moldan chiqish arafasida turgan, 
lekin ekvivalenti qo ‘llaniladigan so‘zlar. M: yemak – non; ulus, budun –
xalq; rayon – tuman.
 
10.Tarixiy 
so‘zlar 
(istorizm) 
– o‘zi ham, ekvivalenti ham 
ishlatilmaydigan so ‘zlar. M: mingboshi, yasovulboshi, paranji, dodxoh .
 
11.Yangi paydo bo‘lgan so‘zlar (neologizm). M: sms, sotka, 
shou,skaner.