O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi buxoro davlat universiteti tarix va madaniy meros fakulteti “Milliy g’oya, ma’naviyat asoslari va huquq ta’limi”

Bitiruv malakaviy ishining predmeti:

Ishning predmetini O’zbekiston milliy taraqqiyotining yangi bosqichida fuqarolik jamiyatining shakllanishi va rivojlantirish mavzusining mazmun mohiyatini o’rganish hamda uni nazariy va amaliy tadqiq etish hisoblanadi.

Bitiruv malakaviy ishining amaliy ahamiyati va ilmiy yangiligi: Ishining amaliy ahamiyati shu bilan belgilanadiki, bitiruv loyiha ishi natijasida olingan xulosalar ta’lim va tarbiya jarayonlarini takomillashtirishda, mavzuga oid o’quv materiallarini tayyorlashda, talabalarda amaldagi qonun hujjatlarida belgilangan normalarni tahlil qila olish, ularni sharhlash va qo’llay olish kabi ko’nikmalarni shakllantirishda namoyon bo’ladi.

Fuqarolik jamiyatining vujudga kelishi quyidagicha amalga oshadi. Fuqarolik jamiyati tushunchasi antik davrdan g‘arb ma’rifatchilarigacha bo‘lgan uzoq davr mobaynida turlicha ko‘rinishlarda namoyon bo‘lgan. Zamonaviy talqinda esa bu kategoriya ilk bor XVIII asr boshlarida yevropalik faylasuflar asarlarida ko‘zga tashlanadi. O‘sha davrda bu tushuncha fuqarolar o‘rtasida vujudga keladigan va ijtimoiy zararli bo‘lgan ijtimoiy mojarolarni qoidalar vositasida bartaraf etish maqsadida shakllangan siyosiy birlashma sifatida tushunilgan. Qadimda bu konsepsiya fozil jamiyat tushunchasiga mos ravishda, davlatdan ajralmagan holda talqin etilgan.

Aflotunning fikriga ko‘ra davlat adolatli jamiyat qurishni o‘z oldiga maqsad qilishi, odamlar esa jamiyat manfaatlari yo‘lida, oqilliq jasurliq bosiqlik hamda adolat bilan, o‘zlariga topshirilgan vazifalarni puxtalik bilan bajarishlari kerak. Jamiyat haqida qayg‘urish “dono hukmdor”ning vazifasi sifatida belgilangan1.

Yevropa va keyinchalik Amerika singari yirik mintaqalar miqyosida fuqarolik jamiyati taraqqiyoti uch bosqichda amalga oshgan bo‘lib, ushbu bosqichlar almashinishi davrida davlat va jamiyat tuzilishida jiddiy o‘zgarishlar sodir bo‘lgan, ijtimoiy va siyosiy bo‘hronlar, ommaviy harakatlar, sinfiy to‘qnashuvlar, ijtimoiy mafkuralarning tubdan o‘zgarishi ro‘y bergan.

1 Fuqarolik jamiyati asoslari: o‘quv qo‘llanma/ A. Jalilov, U. Muhammadiyev, Q. Jo‘rayev va boshq. Toshkent, 2015.