O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi berdaq nomidagi qoraqalpoq davlat universiteti dorivor o’simliklar agroekologiyasi va introduksiyasi kafedrasi

II BOB. Ikki uyli gazanda o'simligining kimyoviy tarkibi
Ikki uyli gazanda o'simligining barglari tarkibida 269 mg% gacha vitamin C, karotin va boshqa karatinoidlar (50 mg% gacha), V va K vitaminlar guruhi, chumoli va boshqa organik kislotalar uchraydi. Barglarida 5% gacha xlorofill, 2% dan ortiq oshlovchi moddalar, organik kislotalar, taninlar, fenolik kislotalar, titan, nikel, kamed, protoporfirin, koproporfirin, sitosterin, glikozid urtisin, temir, fitonsidlar, kversetin, kofein, kumar, ferula kislotalari, asetilxolin, gistamin va 5-gidroksitriptamin aniqlangan.

II.1. Ikki uyli gazanda o'simligining ishlatilishi
Shifolash xususiyatlari va xalq tabobatida qo'llanilishi. Qichitqi o'ti qadim zamonlardan beri dorivor o'simlik sifatida ishlatilgan. Ibn Sino qichitqi o‘tining dorivor o‘simlik ekanligi haqida shunday yozgan edi: “Qichitqi o‘tning maydalangan barglari burundan qon ketishini to‘xtatadi..., tuz qo‘shilgan dorivor choynak (qichitqi o‘tidan) asablarni pasaytirishga yordam beradi... Qichitqi urug‘i astma, turg‘un nafas olish va sovuq plevritni yo‘q qiladi. ” Rossiya tibbiyoti 17-asrdayoq qichitqi o'tidan foydalangan va uni yaxshi gemostatik vosita sifatida yuqori baholagan. Ilmiy tibbiyotda qichitqi o'ti qon to'xtatuvchi vosita sifatida bachadon, o'pka, buyrak, ichak, gemorroyoid qon ketish va gipovitaminozda qaynatma, infuzion, yangi sharbat va kukun shaklida qo'llaniladi. Qichitqi o'ti preparatlari shuningdek, ateroskleroz, anemiya, xoletsistit, oshqozon va o'n ikki barmoqli ichakning oshqozon yarasi, davolanmaydigan yiringli yaralar va yaralarni davolash uchun, tuxumdon-hayz siklini normallashtirish, dizenteriya, anemiya uchun ishlatiladi. Qichitqi o'ti yaxshi davo bahorgi charchoqdan, metabolizmni yaxshilaydi, tananing qarshiligini oshiradi. U insulin ishlab chiqarishni rag'batlantiradigan sekretin mavjudligi sababli diabetga qarshi vosita sifatida ishlatilishi mumkin. Allochol tarkibida sarimsoq ekstrakti, quruq hayvonlar safrosi va faol ko'mir bilan birga qichitqi o'ti ekstrakti mavjud. Xoleretik va laksatif sifatida kuniga 3 marta ovqatdan keyin 1-2 tabletkadan foydalaniladi.
Ilmiy tibbiyotda qon to’xtatuvchi, vitaminlarga boy xom ashyo sifatida ishlatiladi. Bu o’simlik preparatlari qon ivishini tezlatuvchi va bachadonni tonuslovchi ta’sirga ega. Shuning uchun ular bavosil kasalligida hamda akusherlik-ginekologiya amaliyotida qon to‘xtatuvchi dori sifatida, varikoz surunkali yaralarni davolashda, gipo- va avitaminoz kasalliklarida qo‘llaniladi. Bargdan olingan urtifillin preparati yaralarni va kuyganlarni davolash uchun ishlatiladi. Xalq tabobatida gazanda o’simligining xom ashyolari rak kasalligiga, stress holatlarga, toksinlarga qarshi, siydik іaydovchi vosita sifatida ishlatiladi. Undan tashqari, gazandadan olingan dori shakllari og’riq qoldiruvchi, qon to’xtatuvchi, yaralarni ng bitishini tezlashtiruvchi vosita sifatida ishlatiladi. Adabiyot ma’lumotlariga ko’ra gazanda o’simligidan gemoglobin va eritrotsitlar soni pasayganda, qondagi qand miqdorini pasaytirishda foydalanish tavsiya etiladi.
Ginekologiya. Ko'pincha tug'ruqdan keyingi davrda, bachadon ohangining pasayishi bilan, bachadon qon ketishini to'xtatish uchun ishlatiladi.Ovqat hazm qilish tizimining kasalliklari... Jigar, o't pufagi, oshqozon osti bezi, ichak kasalliklari uchun ishlatiladi. Kabızlık, hemoroid, gastrit bilan og'iz orqali qabul qilish foydalidir yuqori kislotalilik, meteorizm, ishtahaning buzilishi. O'simlik dizenteriya uchun ham samarali, antiseptik vazifasini bajaradi.siydik tizimi... Dori buyrak faoliyatini yaxshilaydi, u urolitiyoz, buyrak yallig'lanishi va Quviq siydikni ushlab turish va shish uchun diuretik sifatida
. Nafas olish tizimi. Sovuq, bronxit va pnevmoniya uchun ichish foydalidir, silga yordam beradi (hemoptizni to'xtatadi).
Allergiya davolash. Samarali vositaürtiker va qichishish uchun qichitqi o'tidan tayyorlangan Urtica urens gomeopatik davosi hisoblanadi. Allergiya bilan bir qatorda kuyish, urolitiyoz, kapillyarlarning kengayishi, qon ketishi, podagra va boshqa kasalliklarni davolashadi.
Gemostatik vosita... K vitamini tez qon ivishiga yordam beradi. Shuning uchun, o't uzoq vaqtdan beri har xil qon ketish uchun - burun, gemorroyal, bachadon, buyrak, ichak, o'pka (hemoptiz) uchun qabul qilingan
Qon tomirlari va yurak kasalliklari... O'simlik yurak va qon tomirlari ishiga foydali ta'sir ko'rsatadi, varikoz kengayishiga yordam beradi, qon tomirlari devorlarini mustahkamlaydi, toraytiradi va yurak mushaklarini rag'batlantiradi.Mushaklar, suyaklar va bo'g'imlarning kasalliklari... Ichkarida va tashqarida, agent podagra, radikulit, revmatizm, osteomiyelit, artrit uchun ishlatiladi.Qonni tozalash. O'simlik tanadagi uglevod almashinuviga ijobiy ta'sir ko'rsatadi. Buning uchun buyuriladi qandli diabet, shuningdek, vazn yo'qotish uchun ichish (ayniqsa, qorin va yon tomonlarning vaznini yo'qotish uchun). O'simlik gemoglobin va qizil qon tanachalari darajasini oshiradi. Qichitqi o't tarkibidagi xlorofil immunitet tizimiga ogohlantiruvchi ta'sir ko'rsatadi, nafas olish, ovqat hazm qilish ohangini oshiradi. qon tomir tizimi... Antioksidant vosita sifatida ishlaydi, toksinlar va toksinlarni tanadan olib tashlaydi.
Tashqi foydalanish... Dermatologiyada ular liken, furunkul, akne, yiringli yaralar, shu jumladan surunkali varikoz tomirlari. Kuyish, revmatik og'riqlar uchun damlamalar va infuziyalardan losonlar va kompresslar tayyorlanadi.
Bundan tashqari, o't multivitaminli preparatlarga tegishli bo'lib, ular gipovitaminoz, bahorgi vitamin etishmasligi, qichitqi va kamqonlikning oldini olish uchun buyuriladi. Preparatni o'tkir respirator virusli infektsiyalar va gripp epidemiyasi paytida olish tavsiya etiladi.Qichitqi o'tining qichishi qanday kontrendikatsiyaga ega? Buyrak etishmovchiligi, individual intolerans, qon ivishining kuchayishi, gipertoniya, ateroskleroz, onkologik kasalliklar, yaxshi xulqli o'smalar, tromboflebit va uni rivojlanish tendentsiyasi. Keksa va bolalarda ehtiyotkorlik bilan ishlatilishi kerak. Bir qator kontrendikatsiyalar tufayli, o'tni ishlatishdan oldin, shifokor bilan maslahatlashish zarur.