O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta`lim vazirligi andijon davlat universiteti mirzakarimov h

“CHalg‘itish” usuli 
deb atash mumkin. 
CHalg‘itish bir usulga harakat qilib boshqa usulni bajarish, raqibning harakatlariga 
qarshi harakatlar bajarish, raqib xatolari va kamchiliklaridan samarali foydalanish 
shakllarida bo‘lishi mumkin. 
Kurashchilarning texnik maxoratlarini takomillashtirishda uloqtirish usullarini 
ko‘p marotaba bajarish tavsiya etiladi. SHu bilan birga kurash usullarini 
kurashchilar o‘zlarining jismoniy tayyorgarliklari va shaxsiy xususiyatlariga 
muvofiq takomillashtirish va o‘z harakatlariga moslashtirib olishi muhim 
ahamiyatga ega bo‘ladi. Uloqtirish harakatlarini ko‘p marotaba takrorlashda 
uloqtirish harakatlarini vaqtga bajarish kurashchilarda tezkorlikni rivojlantiradi. 
Og‘ir vaznli kurashchilarni uloqtirish harakatlarini bajarish esa kurashchilar kuch 
fazilatini takomillashtiradi. SHu bilan birga uzoq vaqt jismoniy yuklama ta’sirida 
bellashuv olib borish kurashchilar chidamliligini rivojlantirishga yordam beradi. 
Kurashchilar taktik tayyorgarliklarini tashkil etishda muntazam o‘zaro 
bellashuvlar o‘tkazib turish muhim ahamiyatga ega. SHu bilan birga kurashchilar 
taktik maxoratlarini shakllantirishda har bir uloqtirish usullariga qarshi usullarni 
qo‘llay bilish hamda himoya usullaridan samarali foydalana olish malaka va 
ko‘nikmalarini shakllantirish kerak. Ko‘p marotaba bellashuvlarda ishtirok etish, 
har hil usulda kurash tushuvchi raqib bilan bellashish kurashchilarda 
musobaqalashish faoliyatini takomillashtirib boradi. Ularni taktik va texnik 
maxoratlari rivojlanishi bilan birga bellashuvlar jarayonida ma’naviy ruhiy iroda 
sifatlari ham tarbiyalanadi. 
3.4. O‘zbek kurash usuli texnikasi va taktikasiga o‘rgatish 
Kurashchini turish shakllari: chap, o‘ng, frontal, yuqori, o‘rtacha, past. 
Siljib yurishlar: oldiga, orqaga, o‘ngga, chapga, qadam tashlab, sakrab-sakrab.
Ushlashlar: Bir qo‘li bilan belbog‘idan, ikki qo‘li bilan belbog‘idan, bir qo‘li 
bilan belbog‘idan va yaktagidan, tanasidan. 

---

91 
Muvozanatdan chiqarish: o‘zidan o‘ngga va chapga siltab; oldinga o‘ziga 
tortib va orqaga o‘zidan itarib; o‘zi atrofida o‘ngga va chapga burilish bilan.
Uloqtirishlar: Kurash usullarida asosan qo‘llar bilan uloqtirishlar raqibni 
orqaga, oldinga, yon tomonlarga bir zarb bilan ko‘tarib va siljib muvozanat 
xolatidan chiqarish va so‘ng uloqtirish (yiqitish); belbog‘dan, yaktakdan, belbog‘ 
va yaktakdan ushlab uloqtirish; qo‘lini, gavdasini ushlab uloqtirish; yaktak va 
gavdasidan ushlab uloqtirish; turli xilda ushlab uloqtirish. 
Belbog‘li kurash qoidasi bo‘yicha kurash texnikasida oid usullar. Quyidagilar 
eng ko‘p tarqalgan usul xisoblanadi: bosma, ilma, qaytarma, o‘ng va chap yonga 
tashlash, ko‘tarib yon tomonga tashlash, yonbosh. 
Kurash turlaridagi asosiy taktik harakatlar: xujum va himoya harakatlari, 
qarshi xujum harakati; razvedka, manevr qilish, raqibini chalg‘itish.
Qat’iy hujumkorlik harakatlari, oddiy ataka usuli, mudofaa, himoya va qarshi 
hujum harakati.
Aldash va soxta harakatlar: qo‘llar bilan, gavdasi bilan; oyoqlari bilan aldash 
va soxta harakatlar qilish; qo‘li, oyog‘i va gavdasi bilan aldash; siljitish va masofa 
bilan aldash.