O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi, andijon davlat tibbiot instituti

 
OIV – INFEKSIYASI 
(ODAM IMMUN TANQISLIGI VIRUSI
) 
OIV - infeksiyasi 
(Orttirilgan immun tanqisligi sindromi – OITS, human 
immuno deficiency virus infection – HIV-infection, acquired immuno deficiency 
syndrome – AIDS) – asta rivojlanuvchi yuqumli kasallik bo‗lib, odam immun 
tizimini zararlanishi oqibatida organizmni opportunistik infeksiyalarga yuqori 
beriluvchan bo‗lishi va o‗smalarni kelib chiqishiga, ohir-oqibat bemorni o‗limga 
olib keluvchi kasallik. OITS – Orttirilgan Immun Taqisligi Sindromi – OIV-
infeksiyasini oxirgi bosqichi xisoblanadi. 
Tarixiy ma‟lumotlar
.
1981 yil - Amerika Qo‗shma Shtatlarini kasalliklarini kontrol qilish va 
profilaktika markazini (Centersfor Disease Control and Prevention, CDC) 
axborotiga ko‗ra, gomoseksulistlar orasida noma‘lum sabablarga ko‗ra, immun 
tanqisligi fonida pnevmotsistli pnevmoniya va 28 ta sarkoma Kaposhi haqida 
axborot berildi. 1983 yil - Fransuz olimlari Paster institutida Lyuka Montane 
rahbarligida bemor erkaklar limfa tugunidan virus ajratib olinib, «Limfadenopatiya 
bilan assotsiatsiyalangan virusi» deb nomladi (Lymphadenopathy – associatedvirus 
LAV).
1984 yilda - Amerikalik olim Robert K. Gallo rahbarligida bemor qonidan
kasallikni qo‗zg‗atuvchisi ajratib olindi va «T-limfotrop virus, III tip» deb 
nomladi. 1985 yilda – OIVni asosiy yuqish yo‗li o‘rganildi.
1986 yilda - LAV va HTLV –III lar bitta guruhga mansub viruslar ekanligi 
tan olingandan so‘ng, OIV (odam immuno tanqisligi virusi) deb nomlandi (
Human 
immuno deficiency virus.).
1987 yilda – OITSni davolash uchun birinchi 
preparat paydo bo‗ldi. 
1988 yil – BMTda 1 dekabr OITSga qarshi kurash kuni deb e‘lon qilindi.

---

275 
1995 yil – OIV\OITS davolashda yuqori samarali antiretrovirus terapiyasi 
o‗tkazilishini boshlanishi, ko‗p bemorlarni hayotini uzaytirilishiga erishildi. 
Etiologiyasi
. Odam immun tanqisligi virusi RNK saqlovchi retroviruslar 
oilasiga mansub bo‗lib, bugungi kunda lenteviruslar avlodiga kiritilgan, ya‘ni sekin 
rivojlanuvchi virus. OIV genetik va antigen xususiyati bo‗yicha bir xil bo‗lmagan 
OIV-1 va OIV-2 farqlanadi. OIV ni yetilgan virioni sferik shakldagi 100 nm 
diametrlik yurak va qobiqdan iborat bo‗lgan ko‘rinishda bo‗lib, tez o‗zgaruvchi 
antigennlik xususiyatiga ega.
OIV tashqi muhitga chidamsiz. U 56
0
C
xaroratda 30 minutda faolligini 
yo‗qotadi, qaynatilganda – 1 min, dezinfeksiya uchun ruhsat berilgan kimyoviy 
vositalar ta‘sirida tezda halok bo‗ladi. Virus radiatsiya ionizatsiyasiga, 
ultrabinafsha nurlari va -70 
0
C muzlatilishiga nisbatan chidamli.