O‘zbekiston Respublikasi Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi Alisher Navoiy nomidagi Toshkent davlat o‘zbek tili va adabiyoti universiteti Nasimxon rahmonov

ni erdi, andadurur” 
(Alisher Navoiy. MAT, 13-tom.., 61-62—b.). Navo-
iyning bu e ’tirofidan Lutfiyning butun ijodi, shaxsiyati, obro‘-e ’tibori,
tarjimonlik mahorati, e ’tiqodi va boshqa qirralari haqida ma’lumotga ega
bo‘lish mumkin.
Shu o ‘rinda aytish kerakki, Lutfiyning ’’oftob” radifii g ‘azaliga za-
monasining eng kuchli shoirlari tatabbu bog‘lab, birontasi ham Luifiy
455

---

darajasida ayta olmagan ekanlar, Navoiy ham uning bu radifli g ‘azaliga
tatabbu yozganmi degan savol tug‘ilishi mumkin. Garchi Navoiy ta­
tabbu yozgani haqida biron tarixiy ma’lumot saqlanmagan bo‘lsa ham,
Navoiyning ’’quyosh” radifli g ‘azali Lutfiyning ’’oftob” radifli g ‘azaliga
tatabbu deb e ’tirof etiladi. Navoiyning ’’quyosh” radifli g ‘azali, xuddi
Lutfiyning yuqorida keltirilgan ’’oftob” radifli g ‘azalining matla’i singari
aruzning 
ramali musammani maqsur (foilotun foilotun foilotun foilun)
vaznida yozilgan. Navoiyning bu g ‘azali 9 baytdan iborat. Namuna sifa­
tida g ‘azalning matla’ini keltiramiz:
Shorn kim tun pardasinda ayladi146 ixfo quyosh,
Parda olib yuzdin ul oy ayladi ifsho quyosh.
Lutfiyning ’’oftob” radifli g ‘azalidan faqat matla’si borligi uchun,
she’rning mazmun-mohiyati haqida to‘liq xulosa chiqarish imkoni yo‘q.
Ammo o ‘sha ikki bayt matla’ning o ‘zidanoq Lutfiyning tashbehlari -
zulfhing tunga o ‘xshatilishi va yor yuzining oflobga, ya’ni quyoshga
o ‘xshatilishi takrorlanmas timsol ekani ayon bo‘lib turibdi. Ammo qu­
yosh yorning qora zulfi soyasida kolib ketgan. Qolaversa, tunda quyosh
emas, oy chiqishi tabiiy hoi, ammo yorning qora zulfi - tun orasida oy
emas, quyosh — yorning yuzi charaqlab turibdi. Yorning quyoshmisol