O‘zbekiston Respublikasi Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi Alisher Navoiy nomidagi Toshkent davlat o‘zbek tili va adabiyoti universiteti Nasimxon rahmonov

173

---

Lashkarboshi.
Bu lavozimga tayinlanadigan odam - bekning chap 
qo‘li.
Bekning va elning xotiijamligi shu lashkarboshiga bogliq. Tabiiy- 
ki, lashkarboshi chidamli, pishik, ko‘pni ko‘rgan, botir yurakli boiishi 
lozim. Ziyraklik va hushyorlik, ochiq qo‘1 va jasur, mergan va muloyim 
ko‘ngilli, dasturxoni ochiq - lashkarboshiga xos sifatlardandir. Lash- 
karboshining yana bir xislati - ochiq qolligi, saxiyligidir. U bola-cha- 
qam, xotinim deb mol-dunyo to‘plamasin. 0 ‘ziga kerakli qurol-aslaha, 
ot-ulov, kiyim, egar-jabduq bilan kifoyalansa boidi. Ochiq qolligi va 
saxiyligidan uning atrofiga sara odamlar jam boladi. Bahodirlar uning 
atrofiga yiglladi, ular lashkarboshining saxiyligidan bahramand bolib, 
tog‘u toshlarda yotadi, hatto jonlarini fido qiladi.
Or-nomus lashkarboshi uchun hayot-mamot masalasidir. U kerakli 
paytda qat’iyat bilan qaror qabul qiladigan, jang san’atini yaxshi egal­
lagan, abjir, har bir jangchining oilaviy sharoitigacha xabardor, lozim 
bolganda yordam qolini cho‘zadigan odam boiishi kerak.
Bulardan tashqari, Yusuf lashkarboshiga bir qancha xislatlar lozim- 
ligini aytadi:
Y aglda kur arslan yuraki kerak
Qarishtuqta asri bilaki yoriq.
Tonguz tag tetimlig boriteg kuchi
Adiglayu irg‘ar qotuz teg ochi.
Yema alchi bolsa qizil tulki teg
Tetir bug‘rasi teg kor och sursa keg.
Saqizg‘anda saqrak kerak tutsa oz
Qayu quzg‘uni teg yiraq tutsa koz.
Ulug‘ tutsa himmat kor arslanlayu
Ogi teg usuz bolsa tunla sayu.
(Urushda botir, arslon yurakli bolish kerak,
Jangga kirganda qoplon bilakli boiishi kerak.
174

---

To‘ng‘izdek chovut qiluvchi, bo‘ridek kuchli,
Ayiqdek hiylakor, qo‘tosdek qasoskor bo'lishi kerak.
Yana qizil tulki kabi hiylachi bo‘Isa,
Tuya erkadidek uzoq kek saqlasa, ko‘r.
0 ‘zini zag‘izg‘ondan hushyorroq tutishi kerak,
Qoya quzg‘uni kabi uzoq-uzoqlarga ko‘z yugurtirishi kerak.
Botir arslon kabi himmatim ulug‘ tutsa,
Tunlari xayolchan bedor ona kabi bo‘lsa.) (2274-2278)