O‘zbekiston Respublikasi Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi Alisher Navoiy nomidagi Toshkent davlat o‘zbek tili va adabiyoti universiteti Nasimxon rahmonov

“Shahzoda va bars” afsonasi. 
“Oltun yorug‘”ning oxirgi - X 
bo'limida “Shahzoda va bars” afsonasi bor. Afsonada dalaga sayrga chiq­
qan uch shahzodadan eng kichigi endigina yetti bola tuqqan va ochdan 
o‘layozgan ona yo‘lbarsga va uning bolalariga o‘zini qurbon qilgani hi­
koya qilinadi. Ona yo‘!bars va uning yetti bolasi shahzoda Mag‘astvining 
tanasini yeb tirik qoldi. Dunyoviylik nuqtai nazaridan shahzodaning bu 
ishi telbalikdan boshqa narsa emas, ammo buddaviylik, xususan, “qay-
95

---

ta tug'ilish” aqidasi bo‘yicha shahzoda Mag‘astvi “qayta tug‘ildi”. 
Quyidagi parchada Mag‘astvi tanasini qurbon qilgach, qayta tug‘ilib, 
bo‘disatvga aylangan bo‘disatvlar quyidagilardir: “o‘sha urg‘ochi bars 
Maxatprasati
bo‘ldi, yettita bolasidan beshtasi besh 
panchiki
bo‘ldilar. 
Bitta bolasi endi bo‘ldi 
Mxamodalyatiri
tanasi. (Yana) birisi endi bo‘ldi 
Sariputiriya
avliyoning tanasi. Men sizlarga - rohiblarga ko‘rsatib, bil- 
dirib va’z qildim o‘tgan zamonda u boshqalarga foyda keltirmog‘ining 
sababini. Bunga shu tariqa astoydil harakat qilib bo‘disatvlar hayot tarzi 
bo'yicha, burxon baxt-saodati tufayli ish tutdim....O‘sha zamonda men 
o‘z ko‘nglimda qo‘zg‘atgan edim nihoyatda ulug‘ baxtga erishmoqni. 
Bu tanam suyagi qolsa bu yerda, kelajak zamonlarga foyda bersin jon­
zotlarga deb” (X 22b\23-23a\l-16).
“Shahzoda va bars” afsonasida kenja shahzoda Mag'astvi och qol­
gan yo‘lbars va uning yetti bolasiga o‘zini qurbon qilish orqali komillik- 
ning ajoyib namunasini ko‘rsatdi. Buddaning “Jonli mavjudotlarga hech 
qanday zarar yetkazmaslikka va’da beraman”degan birinchi va’dasi 
mana shu afsonada o ‘z ifodasini topgan. Mag‘astvi agarda och qolgan 
yo‘lbarsga o‘zini qurbon qilmaganda edi, Buddaning mana shu va’dasiga 
xilof ish tutgan bo‘lardi. U “qayta tug‘ilmagan” bo‘lardi.