O‘zbekiston Respublikasi Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi Alisher Navoiy nomidagi Toshkent davlat o‘zbek tili va adabiyoti universiteti Nasimxon rahmonov

Ul xijolatdin kam o ‘ldi yorumi.
Tori m o‘yungning zakotin men beray
Yo Mismi yo Halabni yo Rumi (Navoiy. MAT, 13-tom, 115-b.).
Bu tuyuqdan va Navoiyning Iskandar Mirzoga bergan ta’rifidan
ma’lum bo‘ladiki, Haydar Xorazmiy Iskandar Mirzoni “himmatli”, “por­
loq”, “Iso nafasli” deb ta’rif berar ekan, faqat uning himoyasida yashaga-
ni uchungina emas, balki Iskandar Mirzo iste’dodli shoir bo‘lgani uchun
ham uni madh qiladi.
N izom iyn in g “M axzan u l-asror” dostoni va u nin g tuzilishi haqi­
da. 
Haydar Xorazmiy “Maxzan ul-asror” dostonini Nizomiyning “Max­
zan ul-asror” dostoniga javob tarzida yozgan. Shu bois Nizomiyning
“Maxzan ul-asror” dostoni haqida qisqacha ma’lumot berib o ‘tish maq-
sadga muvofiq. Nizomiyning mazkur dostoni falsafiy-didaktik doston
bo‘lib, milodiy 1170-yili yozilgan. Bu doston Nizomiy “Xamsa”sining
birinchi kitobidir.
440

---

Dostonning kirish qismida hamd - Ollohning yagonaligi va unga
inunojot, na’t - payg‘ambaming ta’rifi va uning m e’roji, undan so‘ng
yana to‘rtta na’t, Dovud o ‘g ‘li Malik Faxriddin Bahrom shohning ta’rifi
va unga ta’zim, bu kitobning tuzilishi, so‘z fazilati haqida, nazmning
nasrdan ustunligi haqida, ko‘ngil va uning parvarishi haqida birinchi xil-
vat, birinchi xilvatning samarasi, ikkinchi xilvat va ikkinchi xilvatning
samarasi kabi 18 bobdan iborat. Dostonning O ‘zbekiston xalq shoiri Ja-
mol Kamol qilgan tarjimasi 2264 baytni tashkil qiladi.
“N o ‘shiravon va uning vaziri h ik oyati” m azm uni. 
“Maxzan ul-
asror”ning asosi 20 maqolotda o ‘z ifodasini topgan. Muallif har bir ma-
qolotda ma’lum bir ijtimoiy yoki siyosiy, axloqiy yoki ta’limiy yo fal-