O‘zbekiston Respublikasi Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi Alisher Navoiy nomidagi Toshkent davlat o‘zbek tili va adabiyoti universiteti Nasimxon rahmonov

asr boshlarida “Qissayi Y u su f’ning vatani Buxoro yoki 0 ‘rta Osiyoning
biron o ‘lkasi bo‘lgani ehtimoldan xoli emas, degan fikmi ilgari surgan
edi. Tatar olimlari G. Rahim va G.Gaziz bu asaming vatani Movaroun-
nahrdan boshqa biron turkiy tilli mamlakat degan fikrda bo‘lganlar. Turk
olimi M.F. Ko‘purilizoda “Qissayi Y usuf’ning vatani “dindor va zohid
Xorazm” deb hisoblaydi. A.K.Borovkov ham bu asar 0 ‘rta Osiyoda ya-
ratilganini ta'kidlaydi.
Umuman, yuqoridagi olimlaming fikr-qarashlarini va “Qissa­
yi Y u su f’ning til xususiyatlarini inobatga olgan holda (o ‘g ‘uz dialekti
kuchli ta’sir etgan, so ‘ylaylum, delayalum, о 'ylayalum kabi fe’l shakllari
va 
t
o ‘miga d  tovushining ko‘p qoilangani shuningdek, -sarsan, -sar-
man grammatik shakllarining uchrashi), bu asar ko‘hna Turkiston za-
minida yaratilgan deb aytish mumkin. Qolaversa, Yassaviy hikmatlari
425

---

bilan Qul Alining “Qissayi Y u su f’idan keltirilgan parchalarning mavzu,
g ‘oya, timsollar o ‘xshashligi ham bu fikrlarimizga qo‘shimcha daliJdir.
Qul Ali “Qissayi Y u su f’ asarini ruboiy janrida yozgan. Bu haqda
shoir quyidagicha ma’lumot beradi:
Yo darig‘o, tekma kimsa do‘zumadi,
Fahmi eksuk kimisalar yazumadi.
Bu zaifing ushbu nazmi azumadi,
Ruboiyg'a vazn ichra dutsun emdi.
Qul Ali o ‘z hikmatlarida “Yusuf savchi”, “Yusuf nabi” kabi ism-
lami bir necha marta qoMlaydi. Bu bilan “Qissayi Y u su f’ dostoni uning
ijodida muhim o ‘rin tutganiga ishora qiladi.
“Qissayi YusuF’ning mazmuni. Qul Alining “Qissayi Y usuf’ dos­
toni mazmuni quyidagicha:
Yoqubning o ‘n ikki farzandidan o ‘n birinchisi Yusuf tush ko‘radi.