O‘zbekiston Respublikasi Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi Alisher Navoiy nomidagi Toshkent davlat o‘zbek tili va adabiyoti universiteti Nasimxon rahmonov

otasini ham Misrga oldirib keladi.
Qul Alining “Qissayi Yusuf” asarining qisqa mazmuni ana shundan
iborat. Yusuf bilan bog‘liq an’anaviy syujet bu qissaning zaminida yot-
gani aniq sezilib turadi.
“ Q issayi Y u s u f’da h aqiqiy ishq tasviri. 
Yusufning Zulayhoga,
Zulayhoning Yusufga bo‘lgan sevgisi ilohiy ishq timsolidan dalolat-
427

---

dir. Qul Ali Zulayhoning Yusufga boTgan muhabbatini tasvirlar ekan,
hamma narsadan, hammaning har qanday so‘zidan faqat “Yusuf!” degan
sado keladi. Ishqning, Haq ishqining mukammal timsolini Qul Ali quyi­
dagicha ta’riflaydi:
Mushkul holg‘a dushdi ul anda keyin,
Bir soatqa ko‘rmasa Yusuf yuzin,
Sabri qolmaz, anglamaz kirnsa so'zin,
Ne so‘zlasa, “Yusuf!” deyu so‘zlar emdi.
Ba’d azin tanangdan qon oldirsa,
Hajjom aning tomirina nishtar ursa,
Kela el xol qoni oqib yera tomsa,
Yer uza “Yusuf!” deyu yozilir emdi.
Zulayho majoziy ishq jarayonida sinovdan o ‘tadi, haqiqiy ishqqaye-
tishish uchun uning tani xuddi xas singari yonadi. Zulayhoning majoziy
ishqi uchun Yusuf asosiy vositadir. Yusufning cheksiz husni Zulayhoni
xasta qilgan, u to Yusufga yetishgunga qadar chekkan ixtiroblari, dard-
lari - hajr qiynog‘i. Yuqoridagi ikki ruboiydagi hijron Zulayhoni aqli-
hushidan ayirgan, uning uchun hamma narsa, butun borliq Yusuf bo‘lib
jilvalanadi. Hatto tabib uni jismonan xasta deb qon oladigan bo‘lsa, yer-
ga oqqan qon ham “Yusuf!” degan ismni tuproqqa yozadi.
Qul Ali Ishqning bu timsolini yana bir o ‘rinda shunday tasvir-
laydi: Zulayho va ayollar o ‘tirgan uyga Yusuf kirib kelganda, sabzi
to‘g ‘rayotgan ayollar Yusufning husnini ko‘rib, unga shunchalik mah-