210
davom etadi), ammo xuruj strukturasida ba‘zi fazalar bor-yo‘qligiga qarab, tonik yoki
klonik xurujlar bo‘lishi mumkin.
Odatda, alohida xuruj hayot uchun xavf tug‘dirmaydi. Sog‘liq va hayot uchun
epileptik xurujlarning ketma-ketligi xavfli, bunda ma‘lum vaqt davomida bir necha
xuruj kuzatiladi (masalan, kuniga 8-10 xuruj), xurujlar orasida bemor hushiga keladi
va nafas olish, yurak qon-tomir faoliyati, modda almashinuvi o‘z holiga keladi.
Epileptik status.
Bu hayot uchun juda xavfli holat, unda xurujlarqisqa vaqt
oralig‘ida ketma-ket takrorlanadi. Bunda ikkita ketma-ket kechadigan xuruj oralig‘ida
bemor
hushiga kelmasdan, asosiy hayotiy faoliyatlar o‘z holiga qaytish o‘rniga, har
bir xurujdan so‘ng miya komasi chuqurlashadi, yurak qon tomir, nafas olish
faoliyatlari, modda almashinuvi buzilishlari kuchayadi. Hozirgi vaqtgacha epistatusga
tushgan bemorlarning 60 foizdan ko‘pi o‘tkazilgan davoga qaramay nobud bo‘ladi.
Djekson epilepsiyasi. Bu parsial epixurujlarning alohida turi.
Uni buyuk ingliz
nevropatologi Djekson nomi bilan atashadi. U 1863 yil parsial epilepsiyani klinik-
anatomik jihatdan tahlil qilgan. Djekson epilepsiyasi xurujlariga ko‘pincha bosh miya
o‘smalari shikastlari,
meningo-ensefalit, shuningdek kista, sistiserkoz, exinokokkoz,
solitar, tuberkulema, zaxm, araxnoidit, paximeningit, qon
tomir buzilishlari sabab
bo‘ladi.
Djekson epilepsiyasida bemor hushini yo‘qotmaydi, klonik xurujlar,
mushaklarning u yoki bu guruhida boshlanib, yonidagi mushaklarga o‘tib, ma‘lum
izchillikda tarqaladi. Ba‘zan qo‘l, oyoq va tananing yarmiga bir tomonlama tarqaladi.
Djekson epilepsiyasi hush yo‘qolmasdan faqatgina qisman xurujlar ko‘rinishida
o‘tishi mumkin. Boshqa turida esa xurujlar tarqalib, xuruj cho‘qqisida hush yo‘qolib,
xuruj katta shaytonlash xurujiga o‘tadi.
Ba‘zan Djekson epilepsiyasi sensor ko‘rinishga ega bo‘lib, tananing ma‘lum teri
qismlarida ketma-ket tarqalgan yangi sezgilar, paresteziya yoki og‘riqlar xuruji
ko‘rinishida kechadi. Kechroq xuruj tarqoq bo‘lishi mumkin. Бу sensor Djekson
xurujidir.
Kojevnikov epilepsiyasi. Birinchi bo’lib 1894 yilda nevrologiya
asoschisi
A.Ya.Kojevnikov tomonidan yozilgan, u bu shaklni erilepsia carialis sivi partialis
continua) cheklangan, doimiy tutqanoq deb belgilagan.
Bu tur oddiy tutqanoq xurujlaridan xurujlararo davrda birorta mushak guruhida
doimiy klonik tortishuvlar bo‘lishi bilan farq qiladi. Jadalligiga ko‘ra o‘zgarib, ular
generalizatsiyalashuvi va hush yo‘qolishi bilan shaytonlash xurujiga o‘tishi mumkin.
Bu kamdan-kam uchraydigan tur Rossiyaning markaziy viloyatlariga qaraganda Sibir
va Uralda ko‘proq uchraydi. Ko‘pchilik hollarda Kojevnikov tutqanog‘iga
ensefalitning surunkali zo‘rayuvchi turi sabab bo‘ladi. Lekin boshqa etiologik omillar
- zaxm, sictisirkoz va boshqalar ham ko‘rsatib o‘tilgan.
Absans (kichik tutqanoq xuruji.)
Klinikadabir necha sekunddavomida hushdan
ketish bilan ta‘riflanadi.
Murakkab partsial xuruj. Murakkab ruhiy o’zgarishlar xos.
Xotiraning ko‘proq
yoki ozroq buzilishi, gallyutsinatsiyalar paydo bo‘ladi, narsani avval ko‘rganlik, avval
eshitlik hissi yoki hech qachon eshitmagan, ko‘rmagan narsani his qilish bilan
ta‘riflanadi.
Epileptik avtomatizm xurujlarida avval qilinayotgan
faollikning shunchaki
davom etishi, ba‘zan esa aksincha hush buzilib, yangi harakat faolligining paydo
bo‘lishi sifatida kechadi, bemor keyinchalik bu harakatlar haqida eslolmaydi.
Tutqanoqdagi ruhiy buzilishlar.
Epilepsiyada o‘ziga xos epileptikxarakter
shakllanadi.
211
Epileptik tabiat.
Uning uchun 2 belgi xos: 1) ruhiy faoliyatninginertligi; 2) jahl
chiqib ketishi, emotsional reaktsiyalarning beqarorligi. Bemorlar haddan tashqari
mayda gap, olifta bo‘ladilar.
Ularda instinktlar kuchi oshib, his-tuyg‘ular avj oladi.
Bemorlarning tuyg‘ulari har xil, xushomadgo‘y, laganbardor, shirinsuxan bo‘ladi,
bular qo‘zg‘aluvchanlik, jaxldorlik, keskin affektiv o‘zgarishlar bilan birga kechadi.
Affekt vaqtida bemorlar jaxldor, tajjovuzkor bo‘ladilar. Affekt kuchi sababga to‘g‘ri
kelmaydi.
Do'stlaringiz bilan baham: 
