O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi a. U. Samadov, D. B. Xoliqulov, M. S. Saidova

Tarkibida oltin mavjud bo‘lgan chiqindi xom ashyoning tasnifi.
Tarkibida oltin mavjud bo‘lgan ikkilamchi xom ashyoning asosiy 
ta’minlovchilari rangli metallurgiya, asboblar ishlab chiqarish va elektronika 
sanoatlaridar (6.20.(a,b)-rasm). Barcha xom ashyolarni quyidagi turlarga ajratish 

---

199 
mumkin: 
-
oltin tarkibli qotishmalar (50-60% Au);
-
elektrotexnika va elektronika sanoti yaroqsiz holga kelgan detallari ( 0,3 dan 
20% gacha Au). Bu detallarda oltin metall, plastmassa, keramika yoki 
metallokeramikalarning ustki qatlamiga yupqa qatlamlarda qoplangan holatda 
bo‘ladi; 
-
poroshok holatidagi “sochiluvchan” chiqindilar: farfor ishlab chiqarishda 
hosil bo‘ladigan metall tarkibli kullar (25 - 35% Au), elektroliz jarayonida hosil 
bo‘ladigan kukunlar (zola) (15 - 25% Au), zargarlik buyumlariga sayqallab ishlov 
berish natijasida hosil bo‘ladigan chiqindilar (5-10% Au).
(a) (b) 
6.20.(a,b)-rasm. Oltin tarkibli chiqindi xom ashyolari
 
Tarkibida kumush mavjud bo‘lgan chiqindi xom ashyoning tasnifi.
Tarkibida kumush mavjud bo‘lgan ikkilamchi xom ashyoning asosiy 
ta’minlovchilari foto va kinosanoat, kimyo, elektrotexnika va radiosanoati, oyna, 
soat va zargarlik buyumlari ishlab chiqaruvchi korxonalar, davolash muassalaridir. 
Foto va kinosanoatnig kumush tarkibli chiqindilari tayyorlash, ishlov berish va 
yorug‘likni sezuvchan materiallarning buzilishi natijasida yoki kinolenta va 
fotomahsulotlarning emirilishi natijasida hosil bo‘ladi (6.21.(a,b)-rasm).
Qayta ishlashga quyidagi asosiy kumush tarkibli xom ashyolar kelib 
tushadi: %
-
bromli kumush 35-66;

---

200 
-
oltingugurtli kumush 45-65:
-
kinosanoatnig kumush tarkibli kukunlari (zola) 45-22;
-
fotoqog‘oz kukunlari 1,2-7;
-
fotmahsulotlar kukunlari < 0,5. 
(a) (b)