Oʻzbekiston respublikasi oliy va oʻrta maxsus ta’lim vaziri mirzo ulugʻbek nomidagi oʻzbekiston milliy universiteti

Demak, savol avvaldan ma’lum boʻlgan axborot –
asosida qoʻshimcha axborot olish uchun iltimos yoki talabni ifoda’lovchi 
nutq shaklidir.
Savolda ma‘lum bir boshlangʻich bilim mujassamlangan 
boʻladi, ya‘ni savol berish uchun ma‘lum bilimga ega boʻlish talab qilinadi.
Savol va javob insonlarning dia‘log koʻrinishidagi muloqat 
shaklidir.Uning muhim funksiyalaridan biri kommunikativlikdir. Axborotni 
qidirish vositasi sifatida ham savolning ahamiyati beqiyosdir. Savol boʻlmasa 
bilish ham boʻlmaydi. Lingvistikadan yaxshi ma‘lumki, gapning har bir 
boʻlagiga nisbatan va umuman gapning oʻziga nisbatan savol berish mumkin. 
Masalan, ―Professor Azlarov 314- auditoriyada fizikadan 3-kurs talabalariga 
ma‘ruza oʻqiydi.‖ Ushbu gap boʻyicha 9ta savol tuzish mumkin. Mantiqda 
savollarning tasnifi lingvistik tasnifdan farq qiladi. Savollarni chin yoki 
yolgʻon deb tasniflash mumkin emas. Buning uchun koʻproq oʻrinli-oʻrinsiz, 
ma‘noli-ma‘nosiz, toʻgʻri-notoʻgʻri, toʻliq-toʻliqsiz kabi tasniflardan 
foydalaniladi. 
Mantiqda savollar har xil asoslarga koʻra bir qancha turlarga boʻlinadi: 
1. Oddiy va murakkab savollar.
Tarkibida boshqa savol boʻlmasa, 
oddiy savol, boʻlsa – murakkab savol deb yuritiladi. Murakkab savollar oʻz 
navbatida qoʻshuvchi, ayiruvchi, shartli turlarga boʻlinadi. Masalan, 
Konsertda Gʻ.YOqubov bilan O.Nazarbekov ham ishtirok etdimi? Xatiga 
javob yozdingmi yoki yozmadingmi? Agar aytganingni qilsam, shartimga 
rozi boʻlasanmi? 
 
1
Федоров Б.И. Эротетическая логика. //Логика. Учебник для бакалавров. Под ред. А.И.Мигунова, 
И.Б.Микиртумова, Б.И.Федорова. - Москва: Проспект, 2015.С. 428-429. 

---

439 
2. Aniqlovchi va toʻldiruvchi savollar.
Masalan, ―Sen oʻqishni 
bilasanmi?‖- 
degan 
savol 
aniqlovchi, 
―Sen 
qaysi 
qoʻshiqni 
kuylamoqchisan?‖-degan savol toʻldiruvchi savoldir.