O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim va zirligi

Qo’sh qutbli tranzistorlar

Uchta yarim o’tkazgich qatlamlarga va ikkita o’zaro ta’sir qiladigan elektron- teshikli o’tishga ega bo’lgan yarim o’tkazgichli asbobga qo’sh qutbli tranzistor deyiladi. Qo’sh qutbli tranzistorlar germaniydan yoki kremniydan tayyorlanadi (14.3- rasm). Germaniyli plastinkaga ikki tomondan indiy tabletkalari qotishtirilgan. Indiy germaniy kristalining ichiga kirib ikkita teshikli elektr o’tkazuvchanlikka ega bo’lgan p- sohalarni tashkil qiladi. Bu sohalar va qolgan germaniy kristali orasida ikkita p-n o’tishlar hosil bo’ladi. p-n o’tishlar orasidagi qolgan ingichka germaniy kristali asos deyiladi. Asosga zaryad tashuvchilarni kiritadigan tashqi sohaga emitter deyiladi. Asosdan zaryad tashuvchilarni tortadigan tashqi sohaga kollektor deyiladi. p-n o’tishlar o’zaro ta’sirlanish uchun ularning orasidagi asosning qalinligi juda kichik bo’lib, zaryad tashuvchilarning diffuzion uzunligidan kam bo’lishi kerak (zaryad tashuvchilar rekombinatsiyadan oldin o’tadigan masofaga diffuzion uzunlik deyiladi). Hozirda yarim o’tkazgichli asboblarning asos uzunligi bir necha

mikrometrga teng. Agar asos sifatida n germaniy yoki kremniy ishlatilsa, emitter va kollektor sohalari donorli materialdan tayyorlansa, unda p-n-p tranzistor hosil bo’ladi. Agar asos sifatida p- germaniy yoki kremniy ishlatilsa, emitter va kollektor sohalari donorli materialdan tayyor-lansa, unda n-p-n tranzistor hosil bo’ladi. p-n-p va n-p-n tranzistorlarning ish prinsipi bir xil, faqat ularga ulangan tok manbaining qutblari qarama-qarshi bo’ladi.