O’zgarmas tok motorlarini tormozlovchi va aylantiruvchi momentlari.
O’zgarmas tok mashinalaridagi generatorning tormozlovchi momenti va dvigatelning aylantiruvchi momenti Amper qonuniga binoan juda qulay topiladi. Yakor chulg’ami parallel tarmoqlardan tashkil topganligi uchun yakor toki ular
orasida bo’linadi. Demak yakorning xar o’tkazgichidan
I I Я
2a
tok o’tadi.
O’tkazgichdagi tok bilan magnit maydonining o’zaro ta’siri natijasida quyidagicha
elektromagnit kuch xosil bo’ladi ya’ni
F B I B IЯ 𝑙
𝑙
2 a
. Bu kuch magnit
induksiyasi V ga nisbatan o’tkazgichning qutb ostidagi xolatiga qarab o’zgaradi.
a
Agar bitta qutb ostidagiinduksiyani o’rtacha qiymatini olsak
Fур
Bур
𝑙 I Я . Bu
kuchga to’g’ri keladiganmoment Mur=Fur D: bu erda D – yakorning diametri. YAkorning butun N simlaridaxosil bo’ladigan moment albatta katta
bo’ladi. M=Mur
N = Bур
D 𝑙 I Я
N :
a
YAkor bitta qutbning magnit oqimini kesib o’tayotgan yuzasi
S D𝑙
2a
ga teng.
beradi. U quyidagicha
Ф Вур
D𝑙 ; 2 a
Bур
𝑙 D 2ФР : bo’ladi. Bu qiymatni moment
formulasiga qo’ysak;
М 2 Ф Р Iя N 1
P N Ф Ф
: u xolda M=KmFIya:
2 а 2 a я
bo’ladi. Bu erda Km – berilgan mashina uchun o’zgarmas qiymat. Bu moment generatorda tormozlovchi vazifasini bajarsa, dvigatelda aylantiruvchi vazifasini bajaradi. Generatorni yakorini aylantiradigan birlamchi dvigatel ana shu tormozlovchi momentni engishi kerak.
O’zgarmas tok motorlarining turlari.
O’zgarmas tok mashinalari uyg’otish chulg’amining qanday tok bilan ta’minlanganligiga qarab, mustaqil uyg’otishli va o’z–o’zidan uyg’otishli generatorlar bo’ladi.
Mustaqil uyg’otishli o’zgarmas tok mashinalarida elektromagnitlarning chulg’amla ri tashqi o’zgaruvchan tok manbaidan, masalan akkumuliyatorlar batareyasidan energiya bilan ta’minlanadi.
O’z – o’zidan uyg’otishli mashinalarga tok mashinaning yakor chulg’amidan keladi. O’yg’otish chulg’amining yakorga ulanish usuliga qarab, a) ketma – ket uyg’otishli,b) parallel uyg’otishli, v) aralash uyg’otishli o’zgarmas tok mashinalariga bo’linadi.
Ular prinsipial sxemalarda quyidagicha ko’rsatiladi (11.2-rasm).
Iya Iya Iya Iya
UCH Iu b)
I u
UCH
Rya
UCH Iu
Я
UCH I u
v) g)
9.2-rasm. Uyg’otish chulg’amini ulanishi bo’yicha doimiy tok matorlarini turlari
a) tashqi manbaadan uyg’otishli, b) ketama – ket uyg’otishli, v) parallel uyg’otishli,g)aralash uyg’otishli.
O’zgarmas tok mashinalari xamma elektr mashinalari singari magnit induksiyaprinsipiga asosan ishlaydi. Ularda ikki xil magnit maydoni ta’sirida aylanish momenti M yuzaga keladi. YAkordagi teskari EYUK E=S n F ga teng.
SHu sababli dvigateldagi EYUK muvozanat tenglamasi bo’ladi.
Do'stlaringiz bilan baham: |