O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta`lim

Quyosh nurida chiniqish

Quyosh nuri organizm uchun kuchli ta’sir qiluvchi omil hisoblanadi. Quyosh yorug’i ko`zga ko`rinadigan (qizil, sariq, yashil, havo rang, ko`k binafsha) hamda ko`zga ko`rinmaydigan (infraqizil, ultrabinafsha) nurlardan tashkil topadi. Infraqizil nurlarning uzunligi - 700 mmk dan ziyod, ko`zga ko`rinadigan nurlarning uzunligi esa 400 dan to 760 mmk ga qadar, bo`ladi. Atmosfera infraqizil nurlarning 40% ga yaqinini, ko`zga ko`rinadigan nurlarning 60% ini va ultrabinafsha nurlarning 90% ini tutib qoladi. Quyosh ufqqa qanchalik yaqin bo`lsa, quyosh nurlarining atmosfera bo`ylab o`tadigan yo`li shuncha kam bo`ladi va ularning faolligi ham shuncha yuqori bo`ladi.

Atmosferada quyosh nurining yutilishi va sochilishiga chang, tutun, suvdan ko`tarilgan bug’lar yordam beradi. Atmosfera qanchalik toza va tiniq bo`lsa, quyosh nuri ham erga shunchalik ko`proq etib keladi. SHuning uchun ham chang va tutun bosgan shaharlarda quyosh radiatsiyasi qishloq joy-laridagiga qaraganda kuchsiz bo`ladi.

Odamga ta’sir ko`rsatadigan quyosh radiatsiyasining intensivligiga uning tevarak- atrofdagi joylardan nurning qaytishi-aks etish xususiyati (albedo)ham sabab bo`ladi. Qum, suv, qor (ayniqsa, tog’lardagi toza qor) quyosh nurlarini yaxshi aks ettiradi, o`t-o`lanlar, shudgor qilingan erlar quyosh nurini yutib, uni kamroq aks ettiradi. SHuning uchun ham qumli plajlarda quyosh nurining intensivligi o`tloq, chim bosilgan plajlardagiga qaraganda ikki hissa kuchliroq bo`ladi.