O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim

Optika.    Aleksandriya  maktabi  optikaga  doir  ilmiy  ishlarni  ham  amalga 

oshiradi.  Optika,  ya’ni  yorug’lik  va  kishining  ko’rish  qobiliyati  (fiziologiya)  ni 

o’rganishgan. Eng avvalo Ptolemey va uning shogirdlari tomonidan maxsus modda 

«flyuid»  tomonidan  yorug’lik  kishining  ko’zidan  chiqib  moddalarga  tushadi  va 

undan  qaytib  ko’zimiz  tomonidan  seziladi,  deb  tushuntirilgan.  Atom  tuzilishi 

tarafdorlari  esa  yorug’lik  jismlar  tomonidan  chiqariladi  va  u  ko’zimizga  tushib, 

sezgi  uyg’otadi,  degan  fikrni  olg’a  surishdi.  Platon  bu  ikkala  nazariyani 

birlashtirib,  quyidagi  fikrni  aytadi.  Jismlardan  maxsus  flyuid  chiqib,  ko’zimizdan 

chiqayotgan  yumshoq  flyuid  bilan  uchrashadi,  agar  ikkala  flyuid  bir-biriga 

o’xshash bo’lsa, ko’zimiz ko’ra oladi, aks holda ko’zimiz narsalarni sezmaydi, deb 

aytadi.  Platonning  ushbu  fikrlari  zamonaviy  fan  xulosalariga  yaqin  keladi,  ya’ni 

inson ko’rish qobiliyatining chegarasi yorug’likning to’lqin uzunligi λ = 4000 dan 

7000  A  gacha  bo’lgan  sohada  to’g’ri  keladi.  λ  <  4000  A

0

  kichik  nurlar 

ultrabinafsha, λ > 7000 A

0

 dan katta to’lqin uzunlikdagi nurlar infraqizil nurlar deb 

ataladi. Bu nurlarni ko’zimiz seza olmaydi.