O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta ′ lim vazirligi

Oziq-ovqat mahsulotlarida kraxmal va oziq tolalar miqdori (100 g da 
g hisobida) 
Mahsulotlar
Polisaxaridlar
Jami
Kraxmal
Oziq tolalari
Qora non 
II nav bug‘doy 
non 
Makaronlar
Baqlajon
Karam 
Kartoshka 
Piyoz 
Sabzi 
Bodring
O‘rik 
Gilos 
Nok 
Shaftoli 
Olma 
Uzum 
Bug‘doy 
yormasi 
No‘xat 
Loviya
 
40,3 
48,3 
72,9 
2,7 
2,2 
16,8 
1,4 
1,49 
1,3 
1,8 
0,9 
1,9 
1,8 
3 
1,8 
69,4 
55,1 
54,8 
33,0 
43,8 
67,7 
0,9 
0,1 
15,0 
0,1 
0,2 
0,1 
0 
0 
0,5 
0 
0,8 
0,6 
64,8 
44,0 
43,4 
7,3 
4,5 
5,2 
1,8 
2,1 
1,8 
1,3 
1,29 
1,2 
1,8 
0,9 
1,4 
1,8 
2,2 
1,2 
4,6 
11,1 
11,4 

---

208 
Keyingi yillarda shu narsa aniqlandiki, oziq tolalari me'daichakka 
tushgan turli konserogen (saraton kasalligini chaqiruvchi) moddalarni 
ham zararsinlantirib, yomon sifatli o‘smalardan himoya qilar ekan. 
Ovqatda oziq tolalarining kamligi yoki bo‘lmasligi yo‘g‘on ichakda 
najas shakllanishini kamaytiradi, bori ham juda sekin siljiydi. Natijada u 
yerda bosimning ko‘tarilishiga olib keladi. Taomlarda oziq tolalarning 
kam bo‘lishi o‘t tosh kasalligiga olib kelishi ham aniqlangan. Oziq 
tolalarning iste'mol taomlaridagi taqchilligi semirish, qandli diabet, 
yurak–qon tomirlari kasalliklari, erta qarish kabi holatlarga olib keladi. 
Aytib o‘tilgan barcha sifatlarni o‘zida mujassamlashtirgan oziq tolasi 
bu donlarning kepagi hisoblanadi. Shuning uchun kepaklik undan 
tayyorlangan non va boshqa shunga o‘xshash mahsulotlar iste'mol 
qilish foydali. Xuddi shuningdek, bug‘doy va boshqa donlarning 
yormasi ham oziq tolalariga ancha boy. Bu o‘rinda otabobolarimiz 
iste'mol qilgan taomlardan bug‘doy yormasi alohida ahamiyatga ega, 
unga quritilgan o‘rik, no‘xat va ko‘katlar qo‘shib tanovul qilib 
turish ayni muddaodir. Odamning bir kecha-kunduzda oziq tolalarga 
bo‘lgan talabi o‘rtacha 30 g. Ayni paytda shuni ham aytib o‘tish 
kerakki, agar taomlar tarkibida oziq tolalari tegishli me'yordan ko‘p 
bo‘lsa, bir qator mineral moddalarning (Ca, Mg, Zn, Cu, Fe) ichaklardan 
qonga so‘rilishi qiyinlashadi. Shu bois, xususan keksa odamlarning 
oziq tolali ovqatlar iste'mol qilishida masalaning bu tomonini ham 
hisobga olishi kerak. 8-jadvalda oziq mahsulotlarida polisaxaridlarning 
qancha bo‘lishi haqida ma'lumot keltiramiz. 
Boshqa oziq moddalari singari uglevodlarga bo‘lgan kecha-
kunduzlik talab ham, yosh, jins va qilinadigan mehnat turiga qarab 
o‘zgaradi. 9-jadvalda shu haqda ma'lumot keltiramiz.

---

209 
10-jadval 
Aholi turli guruhlarida uglevodlarga bo‘lgan kecha-kunduzlik 
talab 
Aholi 
guruhlari 
Yoshga nisbatan 
qo‘shimcha 
guruhlar 
Uglevodlarga talab (g) 
Erkaklar
uchun 
Ayollar
Uchun 
I 
18-29 
30-39 
40-59 
358 
335 
303 
289 
277 
257 
II 
18-29 
30-39 
40-59 
411 
387 
366 
318 
311 
305 
III 
18-29 
30-39 
40-59 
481 
462 
432 
378 
372 
366 
IV 
18-29 
30-39 
40-59 
566 
528 
499 
462 
432 
117 
V 
18-29 
30-39 
40-59 
586 
550 
524