O'zbekiston respublikasi oliy va orta mahsus ta’lim vazirligi

f	> f	> f	>
f
Oziqa muhitlar taxlilini taqdim etadilar		Oziqa muhitlarining tasnifi taxlilini taqdim etadilar	Oziqa muhitlarda pH ini aniqlash taxlilini taqdim etadilar	Mavzu yuzasidan qo'shimcha ma'lumotlar taxlilini taqdim etadilar
У	4	T	ж	У	4

Berilgan javoblar muxokama va taxlil qilinadi

6-ILOVA

1. 
   O’tilgan mavzuni o’zlashtirish
   
2. 
   Mavzuga doir keys tuzish
   

Uyga vazifa

* V

* V

* V

* V

* к

> f

154

Nazariy o'quv mashg'ulotining o'qitish texnologiyasi 21-Mavzu: Ekish usullari O'quv mashg'ulotining o'qitish texnologiyasi modeli

Vaqt 80	Ta’lim oluvchilar soni
O'quv mashg'ulot shakli va turi	Nazariy: to'liq o'quv mashg'uloti.
O'quv mashg'ulot rejasi	Probirkadagi muhitga Petri kosachasidagi kulturadan olib ekish. Qovuzloqda ekish Sektorlab ekish
O'quv mashg'ulotining maqsadi mikrobiologiya fan tizimi haqida umumiy tushuncha
O'qitishnatijasi	Ushbu mavzuni o'zlashtirish natijasida o'quvchilar laboratoriya asbob uskunalarda foydalanish, mahsulotlarning sifatini baholash kabi kasbiy kompetensiyalarga ega bo'ladilar.
Pedagogikvazifalar: Probirkadagi muhitga Petri kosachasidagi kulturadan olib ekish tasnifini berish. Qovuzloqda ekishni tushutirish. Sektorlab ekish tasnifini berish.	O'quv faoliyati natijalari: Probirkadagi muhitga Petri kosachasidagi kulturadan olib ekish tasniflaydilar berish. Qovuzloqda ekish haqida gapirib beradilar. Sektorlab ekish tasniflaydilar.
O'qitish metodlari	Ma’ruza/ suhbat/ baxs/ fanga doir boshqalar.
O'qitish vositalari	Matnlar, yozuvlar taxtasi, slaytlar, proektor, kompyutr.
Qaytar aloqaning usul va vositalari	Ogzaki nazorat: savol-javob.
Oquv faoliyatini faoliyatini tashkil etish shakli	Guruh shaklida
O'qitish sharoiti	Auditoriya xonasida
Qaytar aloqaning usul va vositalari	savol-javob, test, bajarilgan o’quv topshiriqlarni baholash.

155

O'quv mashg'ulotining texnologik xaritasi

Ish bosqichlar va vaqti	Faoliyat mazmuni
	O'qituvchi	Ta’lim oluvchi
1- O'quv mashg'ulotiga kirish (5 daqiqa)	Tashkiliy qisim: 1. O'quvchilarning davomati va darsga tayyorgarligini aniqlash	Mashg'ulotga tayyorlanadilar
II Asosiy bosqich (65daqiqa)	Tayanch bilimlarni faollashtirish; Uyga berilgan vazifalarni nazorat qiladi va o’tilgan mavzu bo'yicha savollar beriladi. Maqsad va vazifani belgilanishi; Mashg'ulotning nomi, rejasa, maqsad va o'qitish natijalari bilan tanishtirish. Mustaqil ishlash bo'yicha adabiyotlar bilan tanishtiradi; O'quv mashg'ulotida o'quv ishlarini baholash mezoni va ko'rsadkichlari bilan tanishtiradi.(1 -ilova) Ta’lim oluvchilar bilimini faollashtirish: Tezkor-so'rov, savol-javob, aqliy xujum, o'ylang va juftlikda fikir almashing va boshqa texnikalar orqali bilimlarini faollashtiradi. Yangi o'quv materialini mustahkamlash: Nazariy mashg'ulotning rejasi va tuzilishiga muvofiq, o'qitish jarayonini tashkil etish bo'yicha harakatlar tartibini bayon etadi. Asosiy holatlarni yozdiradi: Slaydlarni Pover Point tartibida namoish va sharhlash bilan bo'yicha asosiy nazariy holatlarni bayon qiladi. (2-ilova) Yangi o'quv materialini mustahkamlash: Mustahkamlash uchun savollar beriladi.(3-ilova), Jarayon kechik guruxlarda etilishini ma’lum qilinadi. Kichik guruhlarga bo'linadi, kichik guruhda ishlash qoidasi bilan tanishtiradi (4- ilova), har bir guruhga topshiriq beradi (5- ilova) va baholash me’zoni bilan tanishtiradi. Ishni bajarish yo'riqnomasini beradi: Guruhlarda ishlashni boshlashga ruxsat beradi. Har bir kichik guruh ishtirokchisi	Uy vazifasini taqdim etadilar. Savollarga javob beradilar. Mavzu nomini va rejasini yozib oladilar. Diqqat qiladilar. Savollarga javob beradilar.Yozib oladilar. Diqqat qiladilar. Savollarga javob beradilar. Topshiriqlarni yozib oladilar. Kichik guruhlarga bo'linadilar. Kichik guruhda ishlash qoidasi bilan tanishadilar. Har bir guruh o'z topshiriq varaqlari bo'yicha faoliyatini boshlaydi.

156

	vazifani bajarish tartibini tushunganligini aniqlash maqsadida qaytar aloqa o'tkadi. Bajarish jarayonini kuzatadi, maslaxatlar beradi. Ishga ajratilgan vaqt tugaganini ma’lum qiladi, guruhlar taqdimotini tashkil etadi. Guruh a’zolariga diqqat bilan ishitishlarini va savolar berishlarini, shu bilan birga o'zaro bir-birlarini baholashlarini eslatadi. Javoblarni to'ldiradi va qisqacha xulosalar qiladi: Guruhlar ishini o'zaro baholashni o'tkazadi, mavzuning har bir qismi bo'yicha xulosalar qiladi, eng asosiylariga e’tibor qaratadi, berilayotgan ma’lumotlarni daftarga qayt etishlarini eslatadi. Mavzuning kasbiy faoliyatlaridagi ahamyatlari bilan bog'lab mavzuni yakunlaydi.	Har bir guruh sardorlari chiqib o'z ishlarini taqdim qilishlarini aytadi. Berilgan qo'shimcha savollarga javob beradilar. Guruh ish natijalarini o'zaro baholaydilar. Ma’lumotlarni daftarga qayd qiladilar.
III Yakuniybosqich (5 daqiqa)	Mashg'ulot yakuni: Faol ishtirok etgan o'quvchilarni javoblarini izohlab baholaydi. Uyga vazifani berilishi: Kelgusi mashg'lotga vazifa va uni bajarish yuzasidan yo'riqnoma beradi. (6-ilova)	Baholari bilan tanishadilar. Topshiriqni yozib oladilar.

157

1-ILOVA
“Mikrobiologiya” fanidan o’quvchilarning bilimini baholash mezoni.

T/r	Mezonlar	Baho
1	Olgan bilimlarini ishlab chiqarishda qo’llay oladigan,ushbu fanni boshqa fanlar bilan bog’lay oladigan,mustaqil ish va vazifalarini to’liq bajaradigan va yangilik kiritishga intilgan,har jixatdan boshqa o’quvchilarga o’rnak bo’ladigan	5
2	O’quv ko’rgazmali qurollardan foydalana oladigan,olgan bilimlarini xalq xo’jaligidagi o’rnini to’g’ri tushungan,mustaqil fikrlay oladigan,olgan bilimlarini tushuntirib bera oladigan	4
3	Darslarda 95 % gacha qatnashgan,ma’ruza matnni yozgan,o’quv qurollari to’liq bo’lgan,adabiyotlardan foydalanishni bilgan	3
4	Ta’lim standartlarida belgilangan bilim va ko’nikmalarni 55% dank am o’zlashtirgan o’quvchilar	2

Izoh: O’quv dasturining mantiqan tugallangan bo’limi bo’yicha o’quvchi albatta
baholanadi va natijasi o’tish balidan 3 ball past bo’lganda qayta nazorat belgilanadi.
2-ILOVA
Slaydlarni namoyishi va mavzu bo'yicha asosiy nazariy holatlari
Probirkadan probirkaga ekish: o‘sgan mikrob kulturalar
probirka va oziqa muhitli probirka biroz cgilgan holda
chap qoMning katta va ko‘rsatkich barmoqlari orasida
ushlanadi, probirkalar uchi bir tekis-likda turishi kerak.
Mikrob kulturali probirka o‘ziga yaqin tomonda
ushlanadi. Bakteriologik qovuzloqni o‘ng qo‘lda ruchka
ushlangandck ushlanadi va awal tik, so‘ng gorizontal
holda cho‘g‘lantiriladi. 0‘ng qo'lning kaft cheti va
kichik barmoq bilan probirkalar qopqog‘i bir vaqtning
o‘zida ochiladi. Probirkalar qopqog‘i siltanib
tortilmasdan, burab asta ochilishi lozim. Ularning og‘zi
alangadan o‘tkaziladi, cho‘g‘lantirilgan bakteriologik
qovuzloq alanga ustida probirka ichiga kiritiladi,
devorida sovitiladi, tekshirilayotgan materialdan ozgina
olib, asta-sckin oziqa muhitli probirkaga solib ckiladi.

Petri kosachasidan agarga ekish. Shpatel bilan ekish
Shpatel bir uchi uchburchak shishali yoki metall naycha. Chap qo‘lning bosh va ko‘rsatkich barmog‘i yordamida Petri kosachasining qopqog‘i ochiladi. Tekshirish matcriali olingan shpatel kosacha ichiga kiritiladi va shpatelda tekshirish material i qolmaguncha aylanma harakat qilib ekiladi. So‘ng shpatel kosacha ichidan chiqariladi va kosacha qopqog‘i bekitiladi. Shisha. shpatel dezinfeksiyalovchi moddaga solinadi, metall shpatel esa spirt lampasi alangasida cho‘giantiriladi.

21-Mavzu: Ekish usullari Reja:

• 
  1. Probirkadagi muhitga Petri kosachasidagi kulturadan olib ekish.
  

^a 2. Qovuzloqda ekish

• 
  3. Sektorlab ekish
  

Qivshiq agatga ekish. Cho‘g‘lantirilgan bakteriologik qovuzloq yordamida olmgan material qiyshiq agaming kondcnsatsion suyuqligiga aralashtinladi va oziqa muhit yuzasiga shtrixsimon holda yuqonga qarab ckiladi. Tik agarga tekshirish matcriali bakteriologik qovuzloq yordamida (ukol) sanchib ckiladi. So‘ng alangadan o‘tkazilib yopiladi va baktc-riologik qovuzloq cho‘g‘lantiriladi.
Suyuq materialni steril pipetka yordamida ekish mumkin. Ekib bo‘lgach, pipetkani dezinfeksiyalovchi moddaga solib qo'yiladi.

• Ekish bakteriologik tckshirishning asosiy bosqichi hisoblanadi. Tekshirish matcriali, maqsad va oziqa turiga qarab turli xil usullarda ekiladi. Ularning maqsadi qo'shimcha, begona mikroblar ckilishidan himoya qilishdan iborat. Shuning uchun havoni ortiqeha harakatga kcltirmasdan tez ishlash lozim bo'ladi. Ekish vaqtida gaplashishga ruxsat ctilmaydi. Oziqa muhitga ekishni boksda bajarish maqsadga muvofiqdir.

Probirkadagi muhitga Petri kosachasidagi kulturadan olib ekish
Petri kosachasidagi o'sgan kultura kosachasining orqa tomonidan qalamcha yordamida belgilanib olinadi va o‘rganiladi, so‘ngra kosachaning qopqog‘i yuqoriga qilinib oldinga qo^cyiladi. Bakteriologik qovuzloq avval tik, keyin gorizontal holda cho‘g‘lantirilib, mikrob kulturasini o‘smagan ycrga tckkizilib sovitiladi, so‘ng bakteriologik qovuzloq yordamida belgilangan shubhali koloniyaning yarmi olinadi va kosachaning qopqog‘i yopilib, so‘ng chap muhitli probirkaga yuqorida aytilgandck ckiladi. Petri kosachasi to'nkarib qo'yiladi, qovuzloq cho'g'lantiriladi.

158

3. 
   ILOVA Nazorat savollari
   

1. 
   Oziqa muhitga ekilayotganda aseptik sharoit kerakmi? Buni isbotlab bering.
   
2. 
   Tekshirilayotgan materialni ekib bo‘lgach, ish stoli qanday zarar- sizlantiriladi?
   

3. 
   ILOVA
   

Kichik guruhlarda ishlash qoidasi

1. 
   O'quvchilar ishni bajarish uchun zarur bilim va malakalarga ega bo'lmog'i lozim.
   
2. 
   Guruhlarga aniq topshiriqlar berilmog'i lozim.
   
3. 
   Kichik guruh oldiga qo'yilgan topshiriqni bajarish uchun etarli vaqt ajratiladi.
   
4. 
   Guruhlardagi fikrlar chegaralanmaganligi va tayziqqa uchramasligi haqida ogohlantirilishi zarur
   
5. 
   Guruh ish natijalarini qanday taqdim etishini aniq bilishlari, oqituvchi ularga yo 'riqnoma berishi lozim.
   
6. 
   Nima bo'lganda ham muloqotda bo'ling, o'z fikringizni erkin namoyon eting.
   

Guruhlarga bo’lib topshiriq beradi va bajarganliklariga qarab baholanadi.