O'zbekiston respublikasi oliy va orta mahsus ta’lim vazirligi

d) elektiv (tanlanib olingan) muhitlar ma’lum turdagi mikroor-ganizmlarni o'stirish uchun ishlatiladi. Bu muhit mikroorganizmlami o‘sishiga to‘sqinlik qiladigan muhitlardir. Masalan, o‘t suyuqligi qo‘shilgan muhit ichak tayoqchasini o‘sishiga to‘sqinlik qilib, qorin tifi qo‘zg‘atuvchisini o‘sishiga sharoit yaratadi. Oziqa muhitlari ma’lum antibiotiklar, tuzlar erishi yoki pH ning o⁴zgarishi natijasida elektiv muhitga aylanadi.

620



muhitlar deb ham ataladi. Masalan, pH 8,0 teng peptogen suv, pH shunday muhitlarda vabo vibrioni bo'linib ko'payadi, boshqa mikroorganizmlar
o'smaydi;
e) differensial-diagnostik muhitlar deb, bir turdagi mikroblar boshqa turdagi mikroblardan fermentativ faolligiga ko^cra farqlovchi muhitlarga aytiladi. Masalan, uglevodli va indikatorli Gissa muhitlari uglevodni parchalovchi mikroorganizmlar o'sganda, muhitning rangi o^czgaradi;

J) konservatsiyalovchi muhitlar—birlamchi ekish va tekshirish materialini laboratoriyaga jo‘natish uchun qo‘llaniladigan muhit-lardir. Bu muhitlar patogen mikroorganizmlarni o‘lishdan saqlaydi, saprofitlar esa nobud bo‘ladi. Masalan, glitserinli aralashmadan qator ichak bakteriyalarini aniqlashda, natijasini tekshirishda foydala- niladi.

621



Muhitlarni tayyorlash
Oziqa muhitlarni tayyorlash quyidagi bosqichlarda olib boriladi:

1. 
   Muhitni pishirish.
   
2. 
   pH ko‘rsatkichini optimal darajaga tenglashtirish.
   
3. 
   Yoritish.
   
4. 
   Filtrlash.
   
5. 
   Quyish (qadoqlash).
   
6. 
   Strelizatsiya qilish.
   
7. 
   Nazorat qilish.
   

Oziqa muhitlarda pH ini aniqlash
Oziqa muhitlarda pH ikki usulda aniqlanadi:

1. 
   Indikator qog‘ozi yordamida. Taxminan aniqlanadi.
   
2. 
   pH patensiometr (shisha elektrodlar) yordamida pH-metming aniqlash tartibi.
   

Vodorod ion konsentratsiyasini (pH) aniqlashda intek, pH, (JSE) DO meter asbobidan foydalanamiz. Asbobni ishlatish uchun maxsus berilgan pH—4, pH—7, pH— 10 eritmalaridan foydalaniladi.

622

• 
  Asbob tok manbaiga ulanadi, elektrodlar CH₂—АТС tomonga ulanadi, chunki pH ni aniqlashda «В» kanalidan foydalaniladi. POWER bosiladi, channel «B»ga to‘g‘rilanadi, «В» kanal pH da boTishi kerak.
  
• 
  Elektrod har bir buffer eritmaga, ya’ni pH—4, pH—7, pH—10 ga solinganda, elektrod distillangan suv bilan 2 marta yuviladi va salfetkada artilishi shart.
  

pH—4 li idishga elektrod tushiriladi:

1.