O'zbekiston respublikasi oliy va orta mahsus ta’lim vazirligi

20-Mavzu: Oziqa muhitlar va mikrobiologik
tekshirishlar
Reja:
" 1. Oziqa muhitlar

• 
  2. Oziqa muhitlarining tasnifi
  
• 
  3. Oziqa muhitlarda pH ini aniqlash
  

• 
  Mikrobiologik tekshirish deb, tekshirish materiallarini oziqa muhitiga ekib, mikroorganizmlarning sof kulturasini ajratib olish va ularning xossalarini o‘rganishga aytiladi. Sof kultura deb, bir turdagi mikroorganizmlardan iborat kulturaga aytiladi. Bu yuqumli kasalliklarga tashxis qo^cyishda, mikroblarning turi va tipini aniqlashda, tekshirish ishlarida, mikroblaming hayot davomida ishlab chiqaradigan modda- larini (toksinlar, antibiotiklar, vaksina va b.) olishda kerak.
  

• 
  Mikroorganizmlami o‘stirishda—kultivatsiyalashda, ya’ni sun’iy sharoitda o‘stirish (alohida substraktlar, oziqa muhitlar) zarur. Orga- nizmlar muhitida mikroorganizmlar hayotdagi barcha jarayonlarni (oziqlanadi, nafas oladi, bo^clinib ko‘payadi va b.) bajaradi, shuning uchun ulami kultivatsiyalovchi muhitlar deb ham ataladi.
  

617



Oziqa muhitlar

• 
  Oziqa muhitlar mikrobiologik ishning asosi hisoblanadi va ularning sifati barcha tekshirish natijalari bilan bog‘liq. Oziqa muhitlar mikroblaming hayoti uchun eng yaxshi sharoit
  

bo‘lishi lozim.

Diqqat! ! !
• Mikroorganizmlar tirik, mavjudotga о ‘xshash ko ‘p miqdorda suvga muhtgj bo 'ladi.

618

• 
  Bundan tashqari, zich muhit sifatida qonning ivigan zardobi, ivitilgan tuxum, kartoshkali muhitlar
  

qo'llaniladi.

1. 
   Tarkibiga ko‘ra, muhitlar oddiy va murakkab muhitlarga boTinadi. Ularga go‘sht-peptonli sho‘rva (GPSh), go‘sht-peptonli agar (GPA), Xottinger agari va sho‘rvasi, peptonli suv va oziqali jelatina kiradi. Murakkab muhitlar tayyorlash uchun oddiy oziqa muhitlariga qon, zardob, uglevodlar va mikroorganizmlarning boTinib ko‘payishi uchun zarur boTgan moddalar qo‘shiladi.
   

619

2. Qo'llanilishiga ko'ra:

1. 
   asosiy oziqa muhitlari ko'pgina patogen mikroorganizmlami o'stmsh uchun qo‘llaniladi. Bularga GPA, GPSh, Xottinger agari va sho‘rvasi, peptonli suv kiradi;
   
2. 
   maxsus oziqa muhitlari oddiy oziqa muhitlarda o‘smaydigan mikroorganizmlami o‘stirish va ajratib olish uchun qo‘llaniladi. Masalan, streptokokklami o‘stirish uchun oziq muhitlarga shakar, pnevmokokk va meningokokklar uchun qon zardobi, ко‘ky о Hal qo‘zg‘atuvchisi uchun qon qo‘shiladi;