O'zbekiston respublikasi oliy va orta mahsus ta’lim vazirligi

Download 6,93 Mb.

1 ... 208 209 210 211 212 213 214 215 ... 259

Bog'liq
nodira oppaa

Yil fasllari	1 m havodagi bakteriyalar soni
1 m havodagi mog'or zamburug'lar soni
Qishda	4305	1345
Bahorda	8080	2275
Yozda	9845	2500
Kuzda	5665	2185

Yer yuziga yaqin havo tarkibida mikroblar soni juda ko'p bo'lib, yuqoriga ko'tarilgan sari kamaya boradi (YE. N. Mishustin).

Yangi ma’lumotlarga asoslanib, yerdan 20 km balandlikda ham spora hosil qiluvchi va mog'or zamburug'lari bo'lishi aniqlangan.
Okeanlarda, dengizlarda va baland tog'lar havosida mikroblar soni kam bo'lsa, aholi zich joylashgan markazlarda ularning soni ko'p bo'ladi.

Olimlarning dalillariga ko'ra, shamollatilmagan xonadagi 1 m havo tarkibida mikroblar soni 200-300 ming donaga borib qolar ekan. Jumladan, dars boshlashdan oldin 1 m sinf havosi tarkibida 300 mikrob borligi aniqlangan. Darsdan keyin esa mikroblar soni 4 ming gacha ko'paygan. Bu hodisa tanaffus vaqtida derazalami ochib, xonani shamollatish zarurligini ko'rsatadi.

546

Havoning quruq bo'lishi, quyosh nuri, oziq moddalarning yo'qligi ularning ko'payishiga va rivojlanishiga yo‘l qo'ymaydi. Natijada havo tarkibidagi zararli mikroorganizmlar ham kamdan-kam uchraydi. Havodagi mikroblaming oz-ko^£pligi har xil usullar bilan aniqlanadi. Kox usuli: Petri kosachasiga 15-20 ml go'sht-pepton agari quyiladi. U qotgandan keyin, uyning burchaklariga va o'rtasiga qopqog'i ochib qo'yiladi. Chang bilan birga kosachaga havodagi mikroblar o'tiradi. Shundan so'ng kosachaning qopqog'i berkitilib, uni termostatga qo'yiladi (+37 daraja). Qancha mikroblar tushgan bo'lsa, shuncha koloniyalar o'sadi yoki hosil qiladi. Shundan keyin havoda mikrob bor-yo^cqligini, ularning soni va necha xili mavjud ekanligini taxminan bilish mumkin. Petri kosachasida o‘sgan yoki hosil bo‘lgan mikroblaming soni bir detsimetr maydonga ko^cpaytirilib, 1 m³ havodagi mikroblar aniqlanadi.

Masalan, Petri kosachasida o‘sgan koloniyalar 25 ta, kosachaning diametri 10 sm. Maydoni pr² (3,14 radius -k vadratiga ко⁴ pay tiramiz) 3,14x25=78,5 sm kv. (radius 5 sm). 25 koloniyalar-78,5 sm kv. X koloniyalar-100 sm kv. Proporsiya bilan chiqarsak 32 koloniya 1 m² da bo‘ladi. 32 koloniya 10 / havoda - 1 m kv havoda 100
Demak 32 koloniya - 10 1 yoki 1000 m kv.-3200. Mikroblaming patogen yoki patogen emasligi laboratoriya hayvonlariga yuqtirib aniqlanadi. Turar joy binosining 1 m havosida 500-1000 dona bakteriya bo‘lishi uning juda ham ifloslanganligini bildiradi.

547

10-MAVZU. ANAEROB JARAYONLAR

REJA:

Spirtli bijg'ish jarayoni. Bijg‘ish jarayonlari xilma-xil mikroorganizmlar ishtirokida sodir bo'ladi va turli- tuman mahsulotlar sintezlanishini ta’minlaydi. Shunga ko‘ra, bijg‘ish jarayonining nomi hosil bo‘lgan mahsulot yoki bijg‘ish jarayonida sarflanadigan moddaning nomi bilan ataladi.
Etil spirtli bijg^cish vino, pivo tayyorlashda va xamir oshirishda ularga o‘ziga xos ta’m berish uchun qadimdan foydalanib kelingan bo‘lsada, uning biologik jarayon ekanligini Fransiyalik olim Lui Paster (1858) aniqlagan.
Anaerob sharoitda yashagan turush zamburug‘larining nafas olishida sarflanadigan uglevodlar hisobiga etil spirt hosil bo‘ladi. Bu jarayon etil spirtli bijg‘ish deb ataladi

548

Sut kislotali bijg‘ish jarayonida quyidagi bakteriyalar
qatnashadi: