O'zbekiston respublikasi oliy va orta mahsus ta’lim vazirligi

Aseptika — fizikaviy usulda ifloslangan obyektdagi mikroblarga to‘sqinlik qilish chora-tadbirlariga aytiladi.

Antiseptika — organizmdagi va tashqi muhitdagi mikroor-ganizmlarni kimyoviy moddalar yordamida zararsizlantirish chora- tadbirlariga aytiladi.

615

• 
  Biologik omillar. Tabiiy sharoitda
  

mikroorganizmlarning yashashi chegaralanmagan. Ular o'zaro murakkab bog'liqlikda bo'lib, simbioz, metabioz va antagonizmga asoslangan.

• 
  Simbioz — bu bir-biriga foyda keltiruvchi turli xil organizmlarni birlikda kengayishiga aytiladi. Ularni birlikda yashashi, alohida yasha- shiga qaraganda yaxshi boradi. Masalan, sut-achitqi bakteriyalar, spirtli achitqilar sut mahsulotlarini (kefir, qimiz) tayyorlashda qoTlaniladi.
  
• 
  Metabioz — bir turdagi organizm ikkinchi turdagi organizm yasha- shiga sharoit yaratib beradi. Masalan, aerob mikroorganizmlar kislo- rodni yutib, anaeroblarga kislorodsiz sharoit yaratib beradi.
  

• 
  Antagonizm — bir turdagi mikroorganizm ikkinchi turdagi mikroorganizmning yashashiga to‘sqinlik qiladi. Masalan, sodda jonivorlar bakteriyani yemiradi, faglar esa hujayrani lizisga uchratadi. Chaqaloq ichagidagi sutda achitqi bakteriyalari Bifidobacterium bifidum bo‘lib, ular sut kislotasini ajratib, ichakdagi chirituvchi bakteriyalarga o‘ldiruvchan ta’sir ko‘rsatadi.
  

616