O'zbekiston respublikasi oliy va orta mahsus ta’lim vazirligi

Tuxumlarning mog‘orlashi Yer va iflos asbob- uskunalardan tushgan mog‘or zamburug'lar va aktinomitsetlar tuxumlarning mog'orlashiga sabab bo'ladi. Bu zamburug'larga qulay sharoit (yuqori darajada namlik va past temperatura) bo'lganda, ularning sporalari unib chiqadi, po'stlog'idagi teshiklar orqali tuxum ichiga o'tib, awalo tuxumning qalin po'stlog'iga so'ngra po'stlog'ining tagidagi yumshoq qatlamlarga kirib rivojlanadi.

575

• 
  Tuxum orqali tarqaladigan infeksiyalar. Tuxum orqali odam va parrandalarga yuqumli kasalliklar tarqatuvchi mikroblar o‘tishi mumkin. Bular asosan pulloroz, kolibakterioz, mikoplazmoz sil va boshqalardir. Bu yuqumli kasalliklar ifloslangan tuxumning po‘sti orqali o‘tadi. Shuning uchun jo^cja chiqarish uchun tuxumlar dezinfeksiya qilinadi. Dezinfeksiya yuqorida ko^£rsatilgan yuqumli kasalliklarning oldini olish imkonini beradi. Asosiy dezinfeksion eritmalar sifatida formaldegid, geksaxlorofen va trietilenglikollar qo‘llanadi.
  
• 
  Sil, salmonellyoz va boshqa yuqumli kasalliklarning yoki zaharlanishning oldini olish maqsadida tuxumlar 13-14 minut qaynatilib, iste’mol qilinishi kerak.
  

576

11. 
    MAVZU. GO’SHT VA BALIQ MIKROBIOLOGIYASI
    

Reja:

1. 
   Go‘shtning endogen mikroblar bilan zararlanishi.
   
2. 
   Go‘shtning ekzogen mikroblar bilan zararlanishi.
   
3. 
   Go‘shtda mikroorganizmlaming rivojlanishiga ta’sir etuvchi omillar.
   
4. 
   Go‘shtning mikroblar ta’sirida buzilishi.
   
5. 
   Baliq mikroflorasi.
   

• 
  Go sht muskul to'qimasi, biriktiruvchi, yog' va suyak to^cqimalaridan tashkil topgan. Go'sht tarkibida insonlar uchun zarur oziq moddalar mavjud bo'lib, organizmning normal o'sishi va rivojlanishida muhim ahamiyatga ega.
  
• 
  Sog'lom hayvonlardan olingan go'sht odatda mikrobsiz bo'ladi, chunki sog'lom organizm to'qimalari himoya qobiliyatiga egadir. Organizmning fiziologik holati buzilganda esa uning himoya qilish qobiliyati pasayib, mikroblar rivojlanishi uchun imkoniyat tug'iladi. Kasallikka moyil organizmda yuqumli kasallik qo'zg'atuvchilari, ya’ni mikroblar ko'payadi, natijada ulardan ajralib chiqayotgan moddalar go'sht to'qimalariga salbiy, ta’sir qiladi.
  

577

• 
  Goshtga mikroblar hayvonlaming terisini shilayotganda hamda go'shtlami maydalash jarayonida tushadi. Teri ko'pincha har xil organik moddalar bilan ifloslanib, mikroblaming yashashi va rivojlanishi uchun qulay joy hisoblanadi. Temperatura qanchalik o'rtacha (uy sharoiti +20 +22°C) va undan yuqori bo'Isa teri sathida shunchalik mikroblar soni ko'p bo'ladi (1 sm²da mingdan millionga qadar). Bundan tashqari mikroblar go'shtga uni qayta ishlayotganda, kiyim va qo'llardan, noto'g'ri transportirovka oqibatida, sanitariya-gigiyena qoidalariga rioya etmaslik natijasida tushadi va ular go'shtni barvaqt buzilishiga olib keladi.
  

• 
  Go‘sht nimtasi ifloslangan paytlarda ho‘l va quruq usulda tozalanadi. Ifloslangan joylar yupqa qilib kesib olib tashlanishi quruq usul, suv yordamida tozalash esa ho 7 usul deyiladi. Go'shtni quruq usulda tozalaganda, uning fassiyasi va seroz qavati quruqshab, qatqaloq hosil bo'ladi. Bu esa mikroblar uchun to'siqdir. Go'sht ho'l usulda tozalanganda, 90% gacha mikroblar yuvilib ketadi. Ammo go'shtning ustki qavatlari shilimshiqlashib, uzoq saqlashga yaramay qoladi.
  

578

• 
  Temperatura - mikroblarning rivojlanishida asosiy faktordir. Masalan, 2 kg go‘shtni +18 +20°C da bir sutka saqlansa, uning 2-3 sm qalinligida mikroblarni uehratish mumkin. +37°C da esa go‘shtning hamma qatlamlarida mikroblar paydo bo‘ladi. Mikroskop bilan qaraganda, ko‘pincha yuqumli kasallik qo^czg‘atuvchilardan salmonellalarni ko^crish mumkin.
  
• 
  Temperatura qanchalik past bo‘lsa, mikroblarning rivojlanishi sekinlashadi, ammo sovuqsevar (psixrofil) lar esa rivojlanadi.
  
• 
  Namlik va osmatik bosim mikroblar hayotida muhim faktordir. Namlik kamayishi bilan mikroblar anabioz holatiga, spora hosil qiluvchilar esa spora holatiga o‘tadilar.
  

• 
  Go‘shtning pH muhiti unda to‘plangan sut kislotasi va glikogen moddasiga bog‘liq. Yangi so‘yilgan go‘shtning pH muhiti kuchsiz ishqoriy (7,1 -7,2) bo‘ladi.
  
• 
  Go‘shtning mikroblar ta’sirida buzilishi. Go‘shtning chirishi uning yetilishidan keyin boshlanadi. Go‘shtning buzilishida anaerob hamda aerob mikroblar ishtirok etib, oqsil moddasini zaharli moddalar - is gazi, vodorod, ammiak va azotga parchalaydi.
  

579

•