O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maхsus ta’lim vazirligi

3-chizma. Laffer egri chizig‗i.
Shuningdek, mamlakatning turli mintaqalarida soliq yukining bir xil darajada bo‗lishi ham muhim ahamiyat kasb etadi. Bu borada YUNESKO xalqaro tashkiloti tomonidan tavsiya etilgan taqqoslama usullardan foydalaniladi. Soliq yuki darajasini miqdoran aholi jon boshiga to‗g‗ri keluvchi soliqlar miqdorini to‗lovga layoqatlilik ko‗rsatkichiga nisbati yoki soliq to‗langandan keyingi daromad miqdorini to‗lovga layoqatlilik ko‗rsatkichiga nisbati sifatida ifodalash mumkin:
Ksoliq yukix /P yoki

Ksoliq yuki DN / PN ,
bu yerda: N_x – aholi jon boshiga to‗g‗ri keluvchi soliqlarning o‗rtacha miqdori; DN – aholining soliqlar to‗langandan keyingi daromadi; PN – aholining to‗lovga layoqatliligi.
Soliq yuki darajasini soliqlarning yalpi ichki mahsulotdagi salmog‗i bo‗yicha ham aniqlash mumkin:
Ksoliq yuki N / YaIM ,
bu yerda: N – soliqlar miqdori;
YaIM – yalpi ichki mahsulot hajmi.

Asosiy tayanch tushunchalar

Moliya – pul mablag‗larining harakati, ya‘ni ularning shakllanishi, taqsimlanishi va foydalanilishi bilan bog‗liq ravishda vujudga keladigan munosabatlar.
Moliya tizimi – moliyaviy munosabatlar va turli darajada ularga xizmat qiluvchi moliyaviy muassasalardir.
Davlat byudjeti – davlat xarajatlari va ularni moliyaviy ta‘minlash manbalarining tartiblashtirilgan rejasi.
Soliqlar – jamiyatda vujudga keltirilgan sof daromadning bir qismini byudjetga jalb qilish shakli.
Soliq stavkasi – soliq summasining soliq olinadigan summaga nisbatining foizdagi ifodasi.
Laffer egri chizig‗i – davlat byudjeti daromadlari va soliq stavkasi o‗rtasidagi bog‗liqlikning tasvirlanishi.

Takrorlash uchun savol va topshiriqlar

1. 
   Moliyaning iqtisodiy mazmunini tushuntiring va uning iqtisodiy vazifalarini bayon qiling.
   
2. 
   Jamiyat va davlat moliya tizimlari asosiy bo‗g‗inlarining tavsifini bering. Moliya tizimida davlat byudjetining o‗rni qanday?
   
3. 
   Davlat byudjeti milliy daromadni taqsimlash va qayta taqsimlashda qanday rol o‗ynaydi? Bunda qanday usullardan foydalaniladi?
   
4. 
   Byudjet taqchilligi nima? Ijobiy va salbiy byudjet taqchilligini tushuntiring.
   
5. 
   Soliqlarning iqtisodiy mohiyatini tushuntiring va uning turlarini, asosiy vazifalarini ko‗rsating.