O’zbekistоn respublikаsi оliy vа o’rtа mахsus tа’lim vаzirligi

Transferazalar
. Bu guruhdagi fermentlarning vakillari turli xil guruhlarni 
bir molekuladan ikkinchi molekulaga o’tkazishni (ko’chirishni), masalan fosforlash, 
qayta aminlash jarayonlarni katalizlaydi. Bu fermentlar xujayralarda sodir 
bo’ladigan turli murakkab biokimyoviy jarayonlarda ishtirok etadi. 
Gidrolazalar
. Bu guruh fermentlari ovqatni hazm qilinishida va oziq-ovqat 
texnologiyasi jarayonlarida o’ziga xos muhim o’rin tutadi. Ularga oqsillar va 

---

peptidlarning gidrolizini katalizlaydigan proteolitik fermentlarning katta guruhi 
kiradi. Ovqatni hazm qilish biokimyosida proteolitik fermentlar katta ahamiyatga 
ega. Bu fermentlar (pepsin ximiotripchin, aminopeptidaza, karboksipeptidaza va 
boshqalar) oqsil molekulasini ovqat hazim qilish trakti bo’ylab harakatlanishi 
paytida depolimerizachiyalaydi, ya’ni yuqori molekulyar organik birikmalardan past 
molekulyar birikmalarni hosil qiladi. Proteolitik fermentlar go’shtni qayta ishlashda, 
non pishirishda boradigan jarayonlarga qatnashadi. Ular yordamida go’sht va teri 
yumshatiladi, pishloq tayyorlanadi. Proteazalar ta’siri juda turlicha. Bir xil 
proteazalar peptid bog’larini oqsil molekulasi ichida - endopeptidazalar va uning 
molekulalarini oxirida parchalaydi (ekzopeptidazalar), ya’ni aminokislotalarni N - 
yoki S- uchlardan (bog’dan) ajratib oladi, boshqalari esa faqat alohida 
aminokislotalar o’rtasidagi peptid bog’larini parchalaydi. Masalan, tripsin lizin (Liz) 
yoki arginin (Arg) va boshqa aminokislotalar o’rtasidagi peptid bog’ini parchalaydi, 
pepsin - gidrofob radikalli aminokislotalar o’rtasidagi, masalan valin (Val) va 
leychin (Ley) o’rtasidagi peptid bog’ini parchalaydi. Ximotripsin fermenti triptafan 
tirozin va boshqa aminokislotalar o’rtasidagi peptid bog’larini gidrolizlaydi 
(sxemaga qarang). 
Oqsil molekulasini to’la gidrolizlash uchun fermentlarning to’liq to’plami 
kerak. Rennin (shirdon fermenti) sutni tvorogga aylantiradi. Bu fermentdan 
pishloqlar tayyorlashda foydalaniladi. 
Gidrolaza guruhining vakillari bo’lib karbog’idrazalar hisoblanadi, ularning 
ichida a-glikozid bog’larni disaxaridlarga (maltozaga) parchalovchi maltaza, 
saxarozani glyukoza va fruktozaga parchalovchi invertaza muhim o’rin egallaydi. 
Amilazalar - kraxmalni gidrolizlab dekstrinlar va maltoza hosil qiluvchi fermentlar 
guruhidir. Ta’sir etish tavsifiga qarab amilaza