O‘zbеkistоn rеspublikasi оliy va o‘rta maхsus ta’lim vazirligi urganch davlat univеrsitеti

Mikroorganizmlarni past va o’ta past xaroratda saqlash. O’tgan asrning 60-yillaridan boshlab, mikroorganizmlarni uzoq saqlash uchun past va o’ta past xaroratdan foydalanib kelinmoqda. Past xaroratning biologik tizimga ta’siri masalasi bilan yaqinda paydo bo’lgan fan mikrobiologiyashug’ullanadi. Umumiy qabul qilingan qoidaga binoan past xaroratda saqlash uchun mikroorganizmlarni quyuq suspenziyasini (aralashmasini) (0,5.1,0 ml) krioximoyalovchi muxitga shisha yoki plastik ampulalarga yoki probirkalarga (flakonlarga) quyiladi, buraladigan probka bilan yopiladi. Katta bo’lmagan laboratoriyalarda krioagent sifatida ko’pincha muz aralashmasi yoki qor (3g), NaCl (12g) bilan xarorati -21 ⁰C ga ega, muz aralashmasi (2g), CaCl (12g) bilan xarorati -56 ⁰C, qattiq uglekislota (-78 ⁰C) foydalaniladi. Xujayrani muzlatish Dyuar (termosga o’xshash) idishlarda olib boriladi. Mikroorganizmlar refigeneratorlarda -12 ⁰C dan -80 ⁰C gacha xaroratda muzlatiladi. Keyingi yillarda mikroorganizmlarni katta kolleksiyalarda saqlash uchun azotli refrigeneratorlardan foydalaniladi: azotni gazli-fazasida (-130-170 ⁰C) va suyuq fazasida (-196 ⁰C), refrigeneratorlarning xajmi 10 dan 35 litrgacha bo’lishi mumkin. Suyuq azotda liofilizasiyaga chiday olmaydigan mikroorganizmlar saqlanadi, misol tariqasida, ayrim avtotrof bakteriyalar, spiroxetalar, mikoplazmalar, suv fikomisetlari, turli xil viruslarni keltirish mumkin. Suyuq azotda sut achituvchi bakteriyalar (dastlabki belgilari) eng yaxshi, turg’un saqlanadi. SHunga o’xshash vitamin va antibiotik moddalarni faolligini aniqlash uchun foydalaniladigan bakteriyalarni test-kuluturalari va achitqi zamburug’lari xossalari o’zgarmay saqlanadi. Muzlatish va eritish jarayonida mikroorganizmlarni xayot faoliyatini saqlanib qolishi, shu organizm tabiatiga o’sish fazasiga, populyasiyaning quyuqligiga, o’stirish sharoitiga, krioprotektorlarga (ximoya muxitiga), muzlatish – eritishning tozaligiga va boshqa faktorlarga bog’liq bo’ladi.