O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maхsus ta’lim vazirligi o‘zbekiston respublikasi madaniyat va sport ishlari vazirligi

INTERNET SAYTLAR
1.
www. edu. Uz
2.
 
www.ziyonet.uz 
3.
http: www.Iib.psixology.ru 
4.
http: www.Iib.psixology.rin.ru 

---

28 
1-mavzu: Kasbiy psixologiyaning nazariy va konseptual asoslari. 
Reja: 
1. Kasbiy psixologiyaning tabiiy ilmiy asoslari. 
2. Kasbiy psixologiyaning o’rganish obyekti va predmeti. 
3. Kasbga yo’llash tizimi va uning asosiy qismlari 
 
O‘zbekiston o‘z mustaqilligini qo‘lga kiritgan dastlabki kunlardan boshlab, jamiyatimizning 
barcha sohalari qatori, ma’naviy-mafkuraviy hayotimizda ham ulkan o‘zgarishlar ro‘y bermoqda. 
Mustaqil taraqqiyot yillarida to‘plangan tajriba, dunyo jamoatchiligi «o‘zbek modeli» deya e’tirof 
etgan o‘zimizga mos va o‘ziga xos rivojlanish yo‘li, kelajagi buyuk davlat barpo etish borasida 
amalga oshirilayotgan barcha tarixiy o‘zgarish va yangilanishlar yurtdoshlarimiz qalbi va ongiga 
ulkan ta’sir ko‘rsatmoqda. Hozirgi davrda iqtisodiyot hamda madaniyatni tez va uyg‘un 
rivojlantirish, ijtimoiy munosabatlarni va siyosiy 
ustqurmani takomillashtirish, jamiyatning asosiy 
ishlab chiqaruvchi kuchi va oliy boyligi 
bo‘lmish insonning o‘zini yanada kamol 
toptirish manfaatlari yosh avlodlarga ta’lim va 
tarbiya 
berishga 
yangicha, 
yanada 
keng 
ko‘lamda yondashishni talab qiladi. Psixologiya 
fani uchun eng murakkab muammolar qatoriga uning 
asosiy kategoriyalari bo‘lgan shaxs, motivatsiya, 
faoliyat, 
muomala, 
ongning 
tavsifi, 
ularning 
takomillashuv bosqichlari, xususiyatlari, aks ettirish 
imkoniyatlari, 
hukm 
surish 
qonuniyatlari 
va 
mexanizmlari bo‘yicha aniq, mezoniy, tatbiqiy fikrlarni 
bildirish masalalari va vazifalari kiradi. Shu munosabat 
bilan kasbiy psixologiya umumiy psixologiya faniga kirish 
vazifasini bajarsa, ikkinchi tomondan, tinglovchilarni, 
avvalo, shaxs psixologiyasi, uning faoliyati va jamoadagi munosabati haqida, uni tadqiq qilish 
metodlari to‘g‘risida, ong va psixika, asosiy psixik jarayonlarning qonuniyatlari haqida tegishli 
bilimlardan xabardor etgan holda, ularni professional ishga nazariy va amaliy jihatdan 
tayyorlashdan iborat aniq vazifani o‘z zimmasiga oladi.
Insonlarda kasbiy maqsad, kasbiy o‘zlikni anglash, kasbiy shakllanish, kasb tanlash va uni 
o‘zgartirish sabablari haqida, kasbiy rivojlanish bosqichlari haqida to‘liq tasavvurni bermaydi. Ular 
esa o‘z navbatida kasb psixologiyasining predmetini tashkil qiladi. Aynan kasb tanlash borasidagi 
ishlarni to‘g‘ri yo‘lga qo‘yish, ongli kasb tanlash, kasbiy inqiroz va qiyinchiliklarni yengib o‘tishda 
mazkur fanga doir bilimlarni bilish talab qilinadi. Shu bois, xozirgi kunda kasb psixologiyasiga doir 
bilimlarga zarurat sezilmoqda. 
Keng tarqalgan ta’riflarga ko’ra psixologiya - psixik faktlar, ularning qonuniyatlari va 
mexanizmlarini o‘rganadi. Shuningdek, psixologiya inson faoliyati va xulk-atvorida ob’ektiv 
reallikning aks etishi qonuniyatlari hakidagi fan. Psixologiya soxasida amalga oshirilgan ilmiy 
tadqiqotlar va o‘rganilgan nazariy manbalar, shuningdek fanlararo o‘zaro integratsiya jarayonlari 
psixologiya tarmog’ida ko‘pgina o‘z predmetiga ega bulgan soxalarni ajralib chiqishiga turtki 
bo’ldi. Ular jumlasiga kasb psixologiyasini kiritishimiz mumkin. 
Kasb psixologiyasining predmeti - shaxsning kasbiy shakllanish mexanizmi, qonuniyatlari 
xamda psixologik xususiyatlarini o‘rganishdir. 
Bundan kelib chiqqan xolda kasb psixologiyasi - bu shaxsda kasbiy maksadlarni tanlash, 
Kasb – insonni jamiyat tomonidan tan 
olinishidir 
Men yoshlarimizga, mening bolalarimga 
qarata, o’rganishdan hech qachon 
charchamanglar, deb aytmoqchiman. 
O’rganish, intilish hech qachon ayb 
sanalmaydi. Nimanidir bilmasang, uni 
o’rganish zarur. Avvalambor, endi hayotga 
kirib kelayotgan yoshlarga nima lozim? 
O’rganish, o’rganish va yana bir bor 
o’rganish kerak. Kasb o’rgangan, ilm 
o’rgangan kishi, o’zbekona aytganda, hech 
qachon kam bo’lmaydi.