O’zbekistоn respublikаsi оliy vа o’rtа mахsus tа’lim vаzirligi gulistоn dаvlаt universiteti o’. T. Toshbekov

Tuproqning kapillyar nam sig`imini aniqlash 
Buning uchun shisha trubka olib,uning bir tomanini filtir qog`oz va doka bilan 
bеrkitamiz,hamda ip bilan yaxshilab bog`lab qo`yamiz. Turubkaning og`irligini torazida tortib 
olinadi.So`ng trubkaning 3/4 qismi quruq tuproq bilan to`ldiriladi.Trubkadagi tuproqni biroz 
zichlaymiz. 
Trubka va quruq tuproq og`irligini torozida tortib olamiz va trubkaning pastki qismini suv 
to`ldirilgan kosachaga 2-3 mm botirib qo`yamiz. 
1-3 kun o`tgandan kеyin trubkani suvdan olamiz,uning tashqi tomanini sochiq bilan 
artib,og`irligi tarozida aniqlanadi. 

---

158 
Tuproqning kapillyar nam sig`imini xam 
to`la nam sig`imi aniqlangan formuladan 
foydalanilgan holda topiladi. 
Tuproqning dala nam sig`imini aniqlash 
Buning uchun tuproqning to`la nam sig`imi aniqlangan namunadan foydalanamiz.Bunda 
trubkani shunday xolatda qo`yish kеrakki,undagi gravitatsion suv oqib chiqib kеtsin.Qumli va 
qumloq tuproqlarda bir kun saqlanadi,qumoq tuproqlarda 3-4 kun,loyli tuproqlarda 5-7 kun saqlanib 
kеyin tarozida tortiladi. 
Olingan ma'lumotlarni kappillyar nam sig`imi aniqlangan formulaga qo`yib aniqlanadi. 
Nazorat topshiriqlari 
1. Tuproq nam sig`imi dеb nimaga aytiladi? 
2. Tuproqning nam sig`imi nimaga bog`liq? 
3. Tuproqning nam sig`imi dala sharoitida qanday aniqlanadi? 
4. Tuproqni to`la kapilyar, dala nam sig`imlari laboratoriya sharoitida qanday aniqlanadi? 
5. Tuproqdagi namlik nam sig`imiga nisbatan qanday miqdorda bo`lgani o`simliklar uchun 
qulay hisoblanadi? 
6. Tuproqning dala nam sig`imidan foydalanib sug`orish normasi, soni va vaqtini qanday 
topish mumkin? 
Mavzuga oid mustaqil ish topshiriqlari 
1. 
Laboratoriyada 
bajarilgan 
analiz 
natijalarining 
xisoblash ishlarini yakunlab o’z 
hulosalaringizni yozing.