V=πr
2
h
Bu yerda:
π - 3,14 ga teng.
r – tsilindrning radiusi, sm.
h – tsilindrning balandligi, sm.
Tuprokning xajm massasini aniklash natijalari
№ Tupro
g namu-nasi
Q
atlam
Metal
tsilindrning
Q
uruq
Me
tal
tsili-
Tup
roqning
156
nomi
va
nomeri
chuqur
-ligi,
sm
S
of og`ir-
ligi, g
Tupr
oq
bilan
og`ir-ligi, g
tuproq
og`irligi,
g
ndrning
xajmi,
sm
3
xajm og`ir-
ligi, g/sm
3
1
.
Boz’-
o’tloqi, 1011
3
5-55
2
50
395
14
5
10
0
1,45
Nazorat topshiriqlari
1. Tuproqning xajm massasi dеb nimaga aytiladi?
2. Tuproqning xajm massasi nimaga bog`liq holda o`zgarib turadi?
3. Tuproqning xajm massasi qanday aniqlanadi?
4. Tuproqning xajm massasi qaysi formulaga asosan topiladi?
5. Tsilindrning xajmi qanday topiladi?
6. Tuproqning xajm massasini bilgan holda nimalarni aniqlashimiz mumkin?
Mavzuga oid mustaqil ish topshiriqlari
1.
Laboratoriyada
bajarilgan
analiz
natijalarining
xisoblash ishlarini yakunlab o’z
hulosalaringizni yozing.
7
-laboratoriya mashg`uloti
MAVZU: TUPROQNING SUV O`TKAZUVCHANLIGINI ANIQLASH
Dars maqsadi:
Talabalarda tuproqning suv o`tkazuvchanligi xossasi nimalarga bog`liqligi,.
tuproqning suv o`tkazuvchanligi holati dala va laboratoriya sharoitlarida qanday usullarda
aniqlanishi to`g`risida tushuncha xosil qilish.
Idеntiv o`quv maqsadlari
1. Tuproqning suv xossalari to`g`risida tushunchaga ega bo’ladi.
2. Tuproqning suv o`tkazuvchanligi dеb nimaga aytilishini bilib oladi.
3. Tuproqning suv o`tkazuvchanligini dala va laboratoriya sharoitlarida aniqlab bera oladi.
4. Olingan ma'lumotlarni tahlil qilish usullarini bilib oladi.
Kеrakli jixozlar:
Har hil mеxanik tarkibli 4-5 ta tuproq namunasi (2 mm diametrli elakdan
o`tkazilgan), diamеtri 3-4 sm va uzunligi 25-30sm bo`lgan shisha trubkalar, stakanchalar, shtativ,
doka, karton qog`oz, filtr qog`oz, soat, o`lchov tsilindri.
Ishning bajarilish tartibi
Tuproq qatlamlarini ustki qismidan pastki qismiga ma'lum miqdorda suvni o`tkazish
xususiyati tuproqning suv o`tkazuvchanligi dеyiladi. Tuproqning suv o`tkazuvchanligi uning
mеxanikaviy tarkibiga, strukturasiga, zichlik darajasiga bog`liq. Tuproqning bu xossasi ma'lum vaqt
ichida tuproq orqali o`tgan ma'lum miqdordagi suv bilan aniqlanadi.
Tuproqning suv o`tkazuvchanlik darajasini o`rganish
tajribasi olib borilgan vaqtda
silndirlardagi nam tuproq ustiga suv quyib turiladi. (tuproq ustidagi suvning qalinligi hamma vaqt 2
sm bo`lib turishi shart) ma'lum vaqt (5,10,15,20, 25 minut) oralig`ida tuproqdan o`tgan suvning
xajmi miqdori o`lchab boriladi. Bu ish 1 yoki 1,5 soat davom ettiriladi. Tuproqning suv
o`tkazuvchanlik
darajasining
vaqtga
qarab
o`zgarishini
kuzatish
natijasi
diagrammasi.
Tuziladi.Filtiratsiya koefitsеnti kuyidagi formula yordamida aniqlaniladi.
T
S
Q
K
*
10
*
Bu yerda:
K - filtratsiya koefitsiеnti (ma'lum xaroratdagi) mm/minut.
Q - har 10 minutda o’tgan suv miqdori sm
3
.
S - trubkaning yuzasi, sm
2
.
T - vaqt, minut.
157
Do'stlaringiz bilan baham: |