O'zbekiston respublikasi oliy va o'rta mahsus ta'lim vazirligi cm. Mustafayev, O'. A. Ahmedov, M. S. Mustafayeva, M. T. Yulchiyeva

Назорат саволлари

1. 
   Ўтсимон ҳаёт шаклидаги ўсимликлар поясининг дарахтсимон ўсимликлар поясидан фарқи нимада?
   
2. 
   Қандай ўсимликларнинг пояси интерколяр хусусиятга эга?
   
3. 
   Судралиб юрувчи поя ётиб ўсувчи поядан қандай фарқ қилади?
   
4. 
   Ён новдаларнинг моноподиал системаси симподиал системадан қандай фарқ қилади?
   
5. 
   Нима сабабдан симподиал ўсиш моноподиал ўсишда нисбатан прогрессив?
   
6. 
   Узун новдадан қисқарган новда қандай фарқ қилади?
   
7. 
   Барг қўлтиғи куртакларининг қўшимча куртаклардан фарқи нимада?
   
8. 
   Вегетатив ва репродуктив куртакларни бир–биридан фарқи нимада?
   
9. 
   Куртакнинг сериал, коллатерал, мутовкасимон жойланиши бир–биридан қандай фарқланади?
   

Машғулот 33
Шакли ўзгарган илдизлар
Умумий маълумот
Илдизнинг шакл ўзгариши, кўпинча, ўт ўсимликлар учун хос бўлиб, бу илдизнинг ҳар хил қисмлари вазифасига мос равишда йўғонлашувининг натижаси ҳисобланади. Шакли ўзгарган илдизларга илдизмева, илдизпоя, илдиз тугунаги ва ҳар хил турдаги этдор илдизлар киради.
Илдизмева метаморфозлашган илдизнинг бир тури бўлиб, бунда асосий ўқ илдиз йўғонлашуви кузатилиб, унинг паренхима тўқималарида озиқа моддалар тўпланади. Лавлаги, шолғом, турп, редиска ва сабзи сингари ўсимликлар илдизмевалардир. Одатда, илдиз тугунаклар ён ёки қўшимча илдизларнинг йўғонлашуви ва уларда озиқа моддаларнинг жамғарилиши натижасида ҳосил бўлади. Илдиз тугунак батат, чўчқа картошка, картошкагул, айиқтовоннинг айрим турлари ва соябонгуллиларга тааллуқли айрим ўсимликларда ҳосил бўлади. Этил илдизлар орхидгулли, соябонгулли ўсимликларга мансуб турлада кузатилади. Метаморфозлашган илдизнинг бу кўринишида илдизнинг айрим қисмлари асимметрик йўғонлашади. Бунда, одатда, илдизнинг ён ва қўшимча шохлари йўғонлашиб, эт олади. Шакли ўзгарган илдизлар, шунингдек, таянч вазифасини, нафас олиш, ёпишиш ёки чирмашиш вазифасини бажариши ҳам мумкин. Бундай илдиз махсус физиологик функцияни бажаришга мослашган шаклни олди. Булар қаторига фикус, банан, монстра ўсимликлари кириб, уларнинг илдизи таянч вазифасини бажаради.