O'zbekiston respublikasi oliy va o'rta mahsus ta'lim vazirligi cm. Mustafayev, O'. A. Ahmedov, M. S. Mustafayeva, M. T. Yulchiyeva

Назорат саволлари

1. 
   Қандай туқималардан флоэма, қандайларида ксилема шаклланади?
   
2. 
   нима сабабдан бу най боғламида ҳар хил типдаги ўтказувчи найлар мавжуд?
   
3. 
   Бирламчи ва иккиламчи флоэма бир–биридан қандай фарқ қилади?
   
4. 
   Очиқ ўтказувчи най боғлами ёпиқ ўтказувчи най боғламида қандай фарқ қилади?
   
5. 
   бир паллали, икки паллали ўсимликлар пояси ва илдиз най боғламларини фарқи нимада?
   

Машғулот 23
Қовоқ поясини ўтказувчи най боғламларини узунасига радиал кесмаси.
Амалий машғулот учун
Зарур машғулот
1. Ёш ошқовоқ поясининг бир бўлаги ёки қовоқ поясининг узунасига кесимидан тайёрланган препарат.
2. Реактивлар: Хлорцинк, метал сирти, флороглюцин ва 25% сульфат кислата.
Топшириқ

1. 
   Қовоқ поясидан препарат тайёрланг
   
2. 
   Препаратда асосий эътиборни ўтказувчи найларни тузилиши ва жойланишига қаратинг.
   
3. 
   Флоэма ва ксилема найларини фарқланг суратини чизинг ва тавсифини ёзинг.
   

Ишнинг бориши
Қовоқнинг радиал бўйлама кесмасида асосий эътиборни флоэма элементларига қаратмоғимиз лозим.
3-4 см узунликдаги қовоқ поясини қоқ марказидан узунасига тенг иккига паллага бўламиз. Паллалардан бирини танлаб олиб, ички юзасини текслаб кесма тайёрлаймиз. Кесма шундайтамирлаш керакки унинг ўзаги қисмидан раддиалксилеманинг тик най боғдами кўринадиган бўлишини этиборга оламиз. Нафис кесмалардан бирини танлаб олиб метил синкаси билан бўяймиз. Сув билан ювамиз ва вақтинча препарат тайёрлаймиз.
Припаратни кичик окулярда кўзатилганда элаксимон найлар яқинида бир–бирига паралел ҳолда жойлашган тўрсимон найлар кўринади. Бу найлар сиртқи луб толалари хисобланади. Агар ўрганилаётган кесма ҳақиқатдан ҳам радиал бўлса, унда турсимон найлар ва йирик турсимон найлар орасида камбий қатлами ётади. Припаратни бирламчи ва иккиламчи ёғочлик томон силжитиб, бирламчи ёғочлик ёнида жойлашган ички лубни кўрамиз.
Катталаштириб кўрсатадиган окулярда бир–бири билан тўташ элаксимон ўтказувчи найларни кўрамиз.
Препаратда улар узун тортган йўлдош хўжайралардан иборатлиги ва бир–бири билан қисқа деворлар билан тусилганлигини кузатиш мумкин. Бу хужайралар ниҳоятда нафис целлюлозадан иборат деворли, хлор–цинк–йод тасирида (целлюлозадан иборат хужайра деворига тасир кўрсатадиган реактив) гулови (лиловый) рангга киради. Махсус тайёрланган препаратлардан бирига шу реактивдан бир неча томчисини томириб уни рангини ўзгаришини кузатилади.
Препаратлардаги ўзгаришларни кузатиб, туқималарни жойланиш режаси (ташқи луб, камбий, иккиламчи ва бирламчи ёғочлик ва ички луб) тузилади ва кўрганларни сурати чизиб, батафсил тафсифи ёзилади.