O‟zbekiston respublikasi oliy va o‟rta- maxsus ta‟lim vazir ligi buxoro muhandislik-texnologiya instituti ro‟yxatga olindi

Отформатировано:
Шрифт: 12 пт,
английский (США)
Отформатировано:
Шрифт: 12 пт,
английский (США)
Отформатировано:
Шрифт: 12 пт,
английский (США)

---

146 
Nasosning vaqt birligi ichida uzatib beradigan suyuqlik miqdori ish unumdorligi (yokisarfi) 
deyiladi (
Q, m
3
/s
).
Nasosning massa birligiga egabo`lgan suyuqlikka bergan solishtirma energiyasi 
napor 
deb 
yuritiladi (
N
, 
m
)
. Nasosning napori oqimning nasosga kirish va chiqishdagi solishtirma energiyalari 
ayirmasiga teng.
Suyuqlikka energiya berish uchun sarflangan nasosning foydali quvvati 
N
f 
suyuqlik sarfi 
miqdori 
ning solishtirma foydali energiyaga ko`paytirilganiga teng:
(3.1) 
Nasosnin go`qidagi quvvati foydali quvvatdan kattaroq bo`ladi, chunki nasosda energiyaning 
bir qismi yo`qoladi. Energiyaning yo`qolishi nasosning foydali ish koeffitsienti (FIK) 
bilan 
belgilanadi. Demak, nasosning o`qidagi quvvat quyidagi tenglama bilan topiladi:
(3.2)
Foydali ish koeffitsienti 
nasosdagi quvvatning nisbiy yo`qolishini, nasosning 
mukammalligini va uni ishlatishning arzonligini ifodalaydi hamda quyidagi ko`paytma orqali topiladi:
(3.3)
Bu yerda
hajmiy FIK; 
- gidravlik FIK;
- mexanik FIK. 
Hajmiy FIK nasosning haqiqiy ish unumdorligining nazariy ishunumdorligiga nisbatiga teng 
bo`lib, nasos konstruktsiyasining zich bo`lmagan joylaridan sizib chiqqan suyuqlikning miqdorini 
belgilaydi.
Gidravlik FIK suyuqlikning nasosdan o`tishida gidravlik va mahalliy qarshiliklarni engish 
uchun sarf bo`lgan naporning yo`qolishini ifodalaydi. 
Mexanik FIK nasos mexanizmlaridagi ishqalanishni engishga sarflangan quvvatning 
yo`qolishini belgilaydi.
Dvigatel iste`mol qiladigan quvvat (yoki dvigatelning nominal quvvati) nasos o`qidagi 
quvvatdan ortiqroq bo`ladi, chunki quvvatning bir qismi elektrdvigatelning o`qida va 
elektrdvigateldan mexanik energiya nasosga berilayotganda sarf bo`ladi, ya`ni:
(3.4)
Ko`paytma 
nasos qurilmasining to`la FIK deb yuritiladi va bilan belgilanadi. 
Nasos qurilmalarini o`rnatish uchun zarur bo`lgan quvvat quyidagiga teng:
(3.5) 
Bu yerda - quvvatning ehtiyot koeffitsienti, bu koeffitsientning qiymati dvigatelning nominal 
quvvatiga nisbatan topiladi (8.1 - jadval) 
3.1– jadval.