O‟zbekiston respublikasi oliy va o‟rta- maxsus ta‟lim vazir ligi buxoro muhandislik-texnologiya instituti ro‟yxatga olindi

konvektiv issiqlik almashinish
deyiladi (20.1-
rasm). 
Issiqlikning qattiq jism yuzasidan suyuqlik (yoki gaz) ga yoki 
suyuqlik (yoki gaz) dan qattiq jism yuzasiga o‗tishi 
issiqlik berish
deb nomlanadi. 
Devor yuzasidan chegaraviy qatlam orqali energiya issiqlik o‗tkazuvchanlik usuli bilan o‗tadi. 
Chegaraviy qatlamdan esa, suyuqlik o‗zagiga energiya asosan konveksiya usulida uzatiladi. Issiqlik 
energiyasining devor yuzasidan suyuqlikka uzatilish jarayoniga oqimning harakat rejimi katta ta‘sir 
qiladi.
Konvektiv issiqlik almashinish asosan 2 xil bo‗ladi, ya‘ni 
erkin
(yoki 
tabiiy
) va 
majburiy
konveksiya. 
Suyuqlik hajmining turli nuqtalaridagi zichliklarning farqi tufayli ro‗y beradigan issiqlik 
almashinishga 
erkin konveksiya
deyiladi. Bu jarayonga suyuqlikning fizik xossalari, uning hajmi, 
sovuq va issiq zarrachalari orasidagi temperaturalar farqi katta ta‘sir ko‗rsatadi.
Butun suyuqlik hajmining tashqi kuchlari ta‘siri natijasida ro‗y beradigan issiqlik 
almashinishga 
majburiy konveksiya
deyiladi. Suyuqlikning harakati nasos, aralashtirgich, 
ventilyatorlar yordamida amalga oshirilishi mumkin. Bu jarayonga suyuqlikning fizik xossalari, 
20.1-rasm. Konvektiv issiqlik 
almashinish sxemasi. 

---

69 
uning tezligi, kanalning shakli va o‗lchamlari salmoqli ta‘sir etadi. 
Suyuqlikning turbulent harakat rejimida laminar rejimdagiga qaraganda issiqlik almashinish 
ancha intensiv bo‘ladi. 
Nyuton qonuni. 
Issiqlik berishning asosiy qonuni – bu Nyutonning sovitish qonunidir.
Issiqlik almashinish yuzasi va suyuqlik (gaz) yoki suyuqlik (gaz) va issiqlik almashinish yuzasi 
orasida energiya o‘tishiga 
issiqlik berish
deb nomlanadi.
Issiqlik berish jarayoni issiqlik berish koeffisienti

bilan belgilanadi. 
Ushbu qonunga binoan, issiqlik almashinish suyuqlik (gaz) ga uzatilgan issiqlik miqdori