O‟zbekiston respublikasi oliy va o‟rta- maxsus ta‟lim vazir ligi buxoro muhandislik-texnologiya instituti ro‟yxatga olindi

n 
ni 
l 
ga almashtirib va 
qisqartirish yo‗li bilan 
Nusselt sonini
olamiz: 


l
Nu

(20.8) 
bu yerda 

- issiqlik berish koeffisienti, Vt/(m
2

K);
l
– geometrik o‗lcham, m; 

- muhitning issiqlik 
o‗tkazuvchanlik koeffisienti, Vt/(m

K). 
Nusselt kriteriysi devor va suyuqlik o‗rtasidagi chegarada issiqlik almashinish jarayoni 

---

71 
intensivligini xarakterlaydi. 
Ushbu kriteriy chegaraviy qatlam qalinligi 

ning aniqlovchi geometrik o‗lcham (truba uchun 
uning diametri 
d
) ga nisbatini xarakterlaydi. 
Konvektiv issiqlik almashinishning differensial tenglamasidan: 



















2
2
x
t
a
w
x
t
t
x

uning hamma qo‗shiluvchilarini 
2
2
x
t
a


ga bo‗lish yo‗li bilan ushbu o‗lchamsiz kompleksni olish 
mumkin: 
t
ad
x
t
2
2




va
t
xa
x
tw
x
2
2




Differensiallash belgi va yo‗nalishlarini o‗chirish va qisqartirish yo‗li bilan Fure kriteriysini: 
2
l
a
Fo


(20.9) 
va Pekle kriteriysini 
a
wl
Pe

(20.10) 
keltirib chiqaramiz. 
Fure kriteriysi noturg‘un issiqlik almashinish jarayonlarida temperatura maydonining o‗zgarish 
tezligi, muhitning o‗lchami va fizik kattaliklari o‗rtasidagi bog‗liqliklarni xarakterlaydi. 
Pekle kriteriysi suyuqlik oqimida konveksiya va issiqlik o‘tkazuvchanlik usullari bilan issiqlik 
tarqalish nisbatini xarakterlaydi. 
Odatda, Pekle kriteriysi ikkita o‘xshashlik kriteriylarining ko‗paytmasi ko‗rinishida keltiriladi:
Pr
Re





a
v
v
wl
a
wl
Pe
Prandtl kriteriysi suyuqlik qovushoqligi va temperatura o‗tkazuvchanligi xossalarining nisbatini 
ifoda etadi. Ushbu kriteriy faqat suyuqliklarning diffuzion – issiqlik parametrlari yordamida 
aniqlanadi: 




a
g
a
a
v



Pr
(20.11) 
Grasgof kriteriysi tabiiy konveksiya jarayonidagi suyuqlik oqimining gidrodinamik rejimini 
xarakterlaydi: 
t
v
gl
Gr




2
3
(20.12) 
bu yerda 
