O'zbekiston respublikasi oliy va 0 ‘rta maxsus ta’lim vazirlig1 T. A. Otaqo‘ziyev, E. T. Otaqo‘ziyev bog‘lovchi

q o 'sh ib , devorlar q urishda, su v o q c h ilik va m e ’m o rch ilik d a
ishlatilgan.
0 ‘lkam iz yuqori sifatli gips b o g ‘lovchilari ishlab chiqaruvchi
xom ashyo zaxiralariga juda boy. Respublika tumanlarida ikki suvli
tabiiy gips (C a S 0 4 • 2 H 20 ) va ganch, shuningdek, tabiiy angidrit
C a S 0 4 zaxiralari juda ko‘p tarqalgan. G anch bilan arziq o ‘zining
m ineralogik tarkibiga k o ‘ra, sog‘ tuproqning ikki suvli tabiiy gips
aralashishidan tashkil topgan bir-biriga o ‘xshash jinsdir. Ularning
farqi shundaki, ganch tabiatda tosh holatida, arziq esa tuproq
holatida uchraydi.
H ozir respublikamizda um um iy hajmi 12 m in tonnaga yaqin
25 xil gipsbop xom ashyo zaxiralari topilgan. Bu gipsbop xom ashyo
o ‘z in in g m in e r a lo g ik tarkibiga k o ‘ra k im y o v iy to z a ta b iiy
gipstoshga yaqin. K im yoviy toza gipsda SaO m iqdori 32,56% va
41

---

S 0 3 m iqdori 46,51% b o is a , Farg‘ona, S o ‘x, Quvasoy, S h o ‘rsuv,
Q am ishboshi kabi tum anlardan olinadigan tabiiy gipsda o ‘rta
hisobda SaO ning m iqdori 32,9% , S 0 3 ning miqdori esa 45,2%
ni tashkil etadi.
0 £zbekistonda ishlatiladigan barcha gipsli b og‘lovchilarning
60—70% ini qurilish gipsi tashkil etadi. Respublikada ishlatiladigan
k o ‘pgina qurilish gipslari tez qotuvchan. Tishlashishining bosh-
lanishi 4 —5 daqiqa, oxiri esa 7 —8 daqiqaga boradi.
M a ’lum ki, yirik o'lcham dagi gips-beton buyum larni tayyor-
lashda qorishmaning tishlashishini sekinlashtirish katta ahamiyatga
ega. Shu m aqsadda qorishm a tayyorlanayotganda unga 0,25%
m iqdorda suyak yelim i qo'shiladi. Natijada qorishm aning tishla-
shishi, o'rta hisobda 5—6 marta sekinlashadi, plastikligi ortadi,