O'zbekiston respublikasi oliy va 0 ‘rta maxsus ta’lim vazirlig1 T. A. Otaqo‘ziyev, E. T. Otaqo‘ziyev bog‘lovchi

m iqdori nolga tengligini k o ‘rsatadi.
Юinkerdagi giltuproq (A120 3) C 3A va C 4A F holida bog‘langan
b o'lad i. C 4A F h old a birikkan giltuproqning fo iz m iqdori har 1%
F e 20 3 n in g 0,64% A120 3 ni biriktirishiga qarab an iq lan ish i
m um kin:
Al2Q
3
Fe20 2
102
160
= 0,6 4.
Klinkerdagi qolgan giltuproq C 3A ni hosil qiladi. 1% ortib
qolgan A l20 3 esa 1,65% CaO büan o'zaro ta ’sir etishib, 2,65%
C 3A ni beradi. Bu sharoitda uch kalsiy alyuminat miqdori quyidagi
form uladan aniqlanadi:
%C3A = 2,65 (%A120 3 - 0,64F e2O3).
Qavs ichidagi ayirma C 4A F hosil b o ia y o tg a n d a F e20 3 yutgan
giltuproq m iqdorini ifodalaydi.
T o ‘rt kalsiy alyumoferrit ilgari qabul qilingan shartga k o‘ra
ikki m odda, ya’ni C 3A va C F dan iborat deb qaraladi. Har 1 %
CaO 0,35% F e 20 3 bilan o ‘zara ta’sir etishib, 1,35% C F hosil
qilishi hisobga olinsa, C 4A F ning m iqdori quyidagi form uladan
aniqlanadi:
%C4A F = 2,65 • 0 ,64F e2O3- l , 3 5 F e 2O3.
2,65 • 0 ,6 4-F e2O3 k o ‘paytm a C 4A F ning tarkibida C 3A holida
birikkan giltuproq m iqdorini k o ‘rsatadi.
132

---

1% F e20 3 ning 3,04% C4A F hosil qilishi ham aniqlangan. U
vaqtda C^AF foiz miqdori oddiyroq form ula b o ‘yicha hisoblanishi
mumkin:
%C4AF = 3,04 • Fe20 3.
Keltirilgan formulalardan foydalanib, klinkerning m ineralogik
tarkibini kim yoviy tahlil m a’lumotlari bo'yicha aniqlash m um kin.
Formuladagi S i 0 2 va CaO ning foiz m iqdori ularning birikkan
holdagi m iqdoriga teng. Bu m iqdor shu oksidlarning klinkerdagi