O'zbekiston respublikasi oliy va 0 ‘rta maxsus ta’lim vazirlig1 T. A. Otaqo‘ziyev, E. T. Otaqo‘ziyev bog‘lovchi

Fe20 3 -
0 , 7
S 0 3)
2 , 8 ( 5 2 0
umum - S i0 2 erkiri)
Bu form ula suratdagi A120 3, F e20 3 va C 0 3 lar C 3A; C F va
C a S 0 4 gacha t o ‘yingandan keyin qolgan ohak m iqdorini, maxraji
esa qumtuproqning C 3S gacha to ‘yinishi uchun zarur bo'lgan ohak
m iqdorini ifodalaydi. Surat bilan maxraj teng b o ‘lsa, to'yinish
koeffitsiyenti 1 b o ‘ladi. Bunday klinker tarkibida ikki kalsiy silikat
130

---

b o ‘lm a y d i. Q u m tu p r o q n in g C 3S g a c h a t o ‘la t o 'y in is h in i
qiyinlashtiradigan bir qator texnologik om illar tufayli qiym ati 1
ga teng b o ‘lgan to ‘yinish koeffitsiyentiga erishish amalda juda qiyin.
Shuning uchun to ‘yinish koeffitsiyenti odatda 1 dan kichik b o ia d i.
Oddiy portlandsem ent uchun TK^O^O—0,95 . D em ak, bunday
portlandsem ent tarkibida C3S dan tashqari ikki kalsiy silikat ham
bor. T o ‘yinish koeffitsiyenti qanchalik kichik b o ‘lsa, klinkerda C 2S
shuncha k o ‘p, C 3S esa kam b o i a d i .
Shunday qilib, to'yinish koeffitsiyenti va ikki m odul q iy-
matlariga qarab portlandsem ent klinkerining sifati haqida fikr
yuritish m um kin.
Portlandsement klinkerining mineralogik tarkibini aniqlash.
K linkem ing m ineralogik tarkibi kim yoviy tahiil m a iu m o tla ri va
to ‘yinish koeffitsiyenti qiymati b o ‘yich a hisoblab aniqlanadi.
K a ls iy s ilik a t la r C 3S va C 2S m iq d o r in i h is o b la s h d a
silik a tla rn in g a s o s lilik darajasi (A D ) d e g a n tu sh u n c h a d a n
foydalaniladi. A D deganda, bir m olekula S i 0 2 ga to ‘g ‘ri keladigan
CaO m olekulalar son i tushuniladi. M asalan, C 2S ning asoslilik