O'zbekiston respublikasi oliy va 0 ‘rta maxsus ta’lim vazirlig1 T. A. Otaqo‘ziyev, E. T. Otaqo‘ziyev bog‘lovchi

Silikat modul. 
Silikat m odul (n) qum tuproq m odul deb ham
127

---

ataladi. Bu m odul reaksiyaga kirishgan kremniy ikki oksid miqdori-
ning alyuminiy va ternir oksidlari miqdoriga foiz hisobidagi nisbatini
k o ‘rsatadi:
% Si02
%A120 3 + %Fe20 3
A w a lla ri klinker tarkibini ifodalash u ch u n faqat gidravlik
(boshqacha asosli) m oduldan foydalanilgan. Bu m odul birikkan
k alsiy ok sid m iq d o rin i k islo ta oksidlar m iq d origa n isb atin i
ifodalaydi.
r i . 
CaO um um -C aO erkin
EM
= ----------------------------------------------------------------------------------------- .
S i0 2 umum - S i0 2 erkin - Al20 3 - Fe20 3
Z am onaviy sem ent kiinkerlarining bosh m oduli B M -1 ,7 —
2,4. Biroq gidravlik m odul klinker sifatini xarakterlash uchun
yetarli em a s edi. Shu nin g u c h u n yana ikkita m odul: silikat
(qum tuproq) va giltuproq (alyum inat)lar kiritildi.
Silikat m odul (n) boshqa oksidlar bilan reaksiyaga kirishgan
krem niy oksid m iqdorini va klinker tarkibidagi alyum iniy ham da
ternir oksidlar yig‘indilarga nisbatini ko'rsatadi.
X om ashyo aralashmasi tarkibidagi krem niy ikki oksid ohak
bilan ham m a vaqt C 3S va C 2S holida birikavermaydi, shu tufayli
birikkan qumtuproq m iqdori krem niy ikki oksidining um um iy
m iqdori S i 0 2 um um iy va erkin holda qolgan S i 0 2 erkin miqdori
ayirmasi bilan ifodalanishi m um kin. Shuning uchun silikat m odul
quyidagicha yoziladi:
m
_
% Si02umum - S i0 2erkin
n ~ 
%A120 3 - %Fe20 3